ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΧΩΡΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

Νικόλαου Δ.Ε. Καββαδά




Π Η Κ Τ Ι Σ
η   π ρ ω τ ο γ ε ν ή ς   λ ύ ρ α   χ ω ρ ί ς   α ν τ η χ ε ί ο











Ήδιστο μέλημα
Λευκάδα




Πρόλογος 
Όλα ξεκίνησαν από τη διαπίστωση, πως δεν μαθαίνουμε ούτε καν τα στοιχειώδη για την ελληνική μουσική θεωρία και πράξη: τα όργανα, τους ρυθμούς, τους τρόπους. 

Το έναυσμα δίνεται μετά από μια έρευνα αγοράς για τον δίαυλο, και την ανακάλυψη, πως δεν μπορεί να μάθει κανείς δίαυλο. Επειδή ούτε διδάσκεται, ούτε  πουλιέται ή αγοράζεται, ούτε κατασκευάζεται, ενώ δεν υπάρχει καν μέθοδος για να μάθει κανείς. Επιπλέον διαπίστωσα πως το ίδιο ισχύει για το σύνολο των αρχαίων οργάνων με τα οποία στήθηκε η μουσική επιστήμη. Έτσι προέκυψε ερευνητική  και συνθετική εργασία για τα μουσικά όργανα και την μουσική θεωρία των Ελλήνων. 

Αρχικά μελέτησα τα σχολικά εγχειρίδια τα δικά μου και των αδερφών μου, μετά τα βιβλία μουσικής μου, των φίλων μου μουσικών και αυτά της Δημόσιας βιβλιοθήκης Λευκάδος, τέλος μέσω διαδικτύου επεκτάθηκα στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία αλλά και παρουσιάσεις με αυτόματη μετάφραση σε ιταλική, αγγλική, γαλλική, γερμανική, ισπανική, ρωσική, κινέζικη, κορεάτικη, ινδική, αιγυπτιακή  αλλά και κάθε είδους πηγή πληροφοριών από διπλωματικές εργασίες κάθε σχετικής σχολής που εντόπισα στην έρευνα αυτή. Προφανώς το εύρος του τομέα δεν δίνει περιθώριο για εξάντληση της πραγματικά απέραντης βιβλιογραφίας. 
Κατέληξα το 2017 με μια στοιχειώδη μέθοδο αυλού και πολλές απορίες για το αρχαίο ελληνικό μουσικό σύστημα, αλλά και πληροφορίες και γνώσεις για κάθε όργανο, που υπάρχει και χρησιμοποιείται ή δεν χρησιμοποιείται σήμερα. 

Ο αυλός ειδικά με τη μορφή του δίαυλου και οι λύρες κάθε είδους είναι αξεχώριστα έτσι προέκυψαν πολλά καινούργια στοιχεία για τις λύρες αλλά και για την ελληνική μουσική γενικότερα.
Με τον τρόπο αυτό κατέφυγα στο πλησιέστερο στάδιο της αρχαίας μουσικής: την βυζαντινή λεγόμενη. Γράφτηκα λοιπόν στην σχολή βυζαντινής μουσικής Λευκάδας αρχικά στο τμήμα θεωρίας και μετά και στο πρακτικής ψαλτικής. 

Παράλληλα οργάνωνα όλο το υλικό, που προέκυψε από την έρευνα για τον αυλό και αφορούσε την λύρα. Δεδομένου ότι με τα έγχορδα δεν είχα ποτέ καμία επαφή, ξεκίνησα να σχεδιάζω και να κατασκευάζω αρχαία κιθάρα με τη έννοια του σύγχρονου οργάνου, που διατηρεί όμως όλα τα χαρακτηριστικά των αρχαίων. 
Άκουγα σε ντοκιμαντέρ αρχαιολογικών σχολών ανά τον κόσμο τον ήχο των ανακατασκευασμένων με ακρίβεια οργάνων που έκαναν μουσικοί αρχαιολόγοι και διερευνούσα τα κουρδίσματα και τα ειδικά χαρακτηριστικά. 

Εκείνες τις μέρες επισκέφτηκα την μαντολινάτα του Ορφέα, [μουσικος φιλολογικός σύλλογος Ορφέας Λευκάδος] και διαπίστωσα εμβρόντητος παρακολουθώντας την πρόβα της μαντολινάτας, ειδικά σε ένα πολύ αργό, λεπτοδουλεμένο, και απαιτητικό κομμάτι, πως η αίσθηση και ο συνολικός ήχος των οργάνων ήταν αυτός που είχα ακούσει πρόσφατα από τα αρχαία όργανα. 

Όλη αυτή η ενασχόληση με την γενική εικόνα της μουσικής στο σύνολο της, συνδύασε μέσα μου τα φαινομενικά ασύνδετα κομμάτια. 
Προφανώς το έκανα εκμεταλλευόμενος και τις σπουδές ως αρχιτέκτονας εσωτερικών χώρων και βιομηχανικός σχεδιαστής και την εικοσαετή επαγγελματική μου εμπειρία, επομένως την δυνατότητα να βλέπω τη σχεδιαστική: τεχνική ή και καλλιτεχνική συνέχεια ακόμη και μέσα στις μορφολογικές ασυνέχειες.

Επιπλέον δε η ενασχόληση αυτή εκμεταλλευόμενη την ευχέρεια του να συμπληρώνω τα κενά γνώσεως με δημιουργική συνθετική φαντασία και τεχνική κατάρτιση  και γεφυρώνοντας έτσι αυτές τις συνέχειες και ολοκληρώνοντας την εικόνα που δίνουν τα στοιχεία, καταλήγει το όλον με σχετική ασφάλεια σε μια λειτουργική συνολική εικόνα, που είναι πολύ χρήσιμη σε όσους αγαπούν τη μουσική. 
Δίνει το νόημα-τη θέση- των πραγμάτων.

Αυτή η εικόνα για τη μουσική συνολικά προσωπικά μου άλλαξε τον τρόπο που βλέπω τα μουσικά πράγματα και οφείλω να τη μοιραστώ με τον μουσικό κόσμο ώστε να γίνει κοινό κτήμα η  ματιά που δίνει νόημα στα κομμάτια του πάζλ των γνώσεων για τα διάφορα όργανα και συστήματα. 
Είναι σίγουρα ατελής αυτή η γενική εικόνα ωστόσο εξαιρετικά βοηθητική και παράλληλα κάτι που διαπιστώνω πως δεν υπάρχει στη διάθεση των σπουδαστών και δασκάλων μουσικής.

Βλέπετε μαζί με τα σκόρπια στοιχεία βρήκα και ένα τεράστιο χάος ανακριβειών και άστοχων συνδέσεων. Σε κάποιο βαθμό αυτό είναι αναμενόμενο για θέματα που αφορούν ιστορία χιλιετηρίδων. Ωστόσο φαίνεται πως οι φερόμενοι ως ειδικοί δεν κατανόησαν ποτέ τον ορθό συνδετικό κρίκο των οργάνων θέτοντας την κατάλληλη βάση διαίρεσης και κατάταξης των ειδών. Έτσι τα κατατάσσουν με τρόπο επιφανειακό: μορφολογικά κι όχι με βάση τον σχεδιαστικό σκοπό τους όπως πρέπει. 

Ως αρχιτέκτονας και βιομηχανικός σχεδιαστής διακρίνω την συνέχεια του ύφους, δηλαδή του πνεύματος  σχεδιασμού που συνδέει φαινομενικά ανόμοια μορφολογικά στοιχεία, που συνιστούν τους χώρους και τα αντικείμενα. Επίσης όταν σχεδιάζω, περνάω μέσα από ατελείωτο αριθμό μορφών και συνδυασμών, που υπηρετούν τον ίδιο ακριβώς σκοπό με διαφορετική έμφαση και αποτελεσματικότητα σε κάποιο τομέα κάθε φορά. Άρα όλα τα φαινομενικά ανόμοια σχεδιαστικά χαρακτηριστικά είναι συνδεδεμένα άρρηκτα με δεσμούς σκοπιμότητας. 

Θεώρησα λοιπόν καθήκον μου να το καταθέσω γραπτώς και να δώσω μια διαφορετική οπτική γωνία του συνόλου της μουσικής αλλά και κάποιων εξειδικεύσεων της από τη μεριά του δημιουργού και των μέσων που την υπηρετούν.

Επιπλέον τα κίνητρα μου εμπλουτίστηκαν όταν αναρωτήθηκα κάποια βασικά ερωτήματα που προέκυψαν από φιλική επαφή με μουσικούς.
Αναρωτήθηκα λοιπόν πόσοι Έλληνες μουσικοί γνωρίζουν: 
Πως ήταν οι λύρες; 
Ποιά τα είδη τους; 
Πως παίζονταν; 
Τι ήχο είχε η κάθε μια και τι ιδιαιτερότητες; 
Ποιο ήταν το ελληνικό σύστημα μουσικής και που εφαρμόζεται από την προϊστορία μέχρι σήμερα; 
Ποιο το ευρετήριο-ρεπερτόριο τους;
Πως να διαβάσουν και να παίξουν την ελληνική παρτιτούρα μονογράμμου; 
Πως είναι δυνατόν να είναι ίσως το μοναδικό ανά τον κόσμο ζωντανό-σε χρήση- αυτούσιο και παράλληλα τελειοποιημένο ρεπερτόριο από την αρχαϊκή ακόμη εποχή;
Αξίζει να τα γνωρίζουν αυτά οι μουσικοί;

Είμαι πεπεισμένος για αυτό το τελευταίο επειδή φαίνεται πως δεν γνωρίζουν την ιστορία των οργάνων με τα οποία δημιουργήθηκε η επιστήμη της μουσικής και έθεσαν τα ακλόνητα και πανταχού παρόντα θεμέλια της επιστήμης στη τέχνη κάθε έκφρασης. 
Ώστε αφού δεν έχουν γνώση των θεμελίων της επιστήμης της μουσικής μήπως δεν αντιλαμβάνονται τη συνέχεια της από τότε μέχρι σήμερα; 
Νομίζω πως έχουν αποσπασματική εικόνα της επιστήμης και τέχνης που υπηρετούν.
Και την απέκτησα εγώ που μόνο μουσικός δεν λογίζομαι; Μήπως είναι η ιδέα μου και έγινα αλαζόνας σκέφτηκα. Καλύτερα να περισσέψει παρά να λείψει κατέληξα. 
Ε λοιπόν πρέπει να το δημοσιοποιήσω και ας εκτεθώ. 
Τόσο απλό είναι και τόσο σημαντικό ταυτόχρονα.

Εισαγωγή
Οι λύρες είναι οι γέφυρες μεταξύ διεθνούς και Ελληνικού συστήματος είναι επίσης γέφυρες μεταξύ παρελθόντος παρόντος και  μέλλοντος. 
Γνωρίζουν οι μουσικοί στοιχεία ιστορίας της μουσικής. Την ακαδημαϊκή ιστορία της μουσικής που διδάσκει για παράδειγμα πως το βιολί ανάγεται στο 1300! 
Αυτό είναι τόσο ακριβές όσο και το ότι η βυζαντινή μουσική ανάγεται στο Βυζάντιο όπως δηλώνει το όνομα της. Δηλαδή καθόλου!
Οι δυο φράσεις παραβλέπουν χιλιάδες χρόνια εξέλιξης όπου ατελείωτος αριθμός από σημαντικές προσωπικότητες, από δημιουργούς και καλλιτέχνες που μόχθησαν, εργάστηκαν με συνέπεια, με αφοσίωση και με αποτελεσματικότητα, συσσώρευσαν επιτεύγματα, γνώση και τέχνη. 
Τους διαγράφουν έτσι σαν να μην υπήρξαν ποτέ και παίρνει τα εύσημα ο ενετός οργανοποιός και ο βυζαντινός ψαλμωδός, που προφανώς πρόσφεραν τεράστιες υπηρεσίες αλλά όχι το Παν. 
Είναι τεράστια η αδικία και καταστροφική η παραπλάνηση αυτής. 
Στην πρώτη φράση το διάστημα που παραγράφεται είναι μόνο 4300χρόνια αφού το βιολί είναι η τελευταία στάση ενός τεράστιου σχεδιαστικού ταξιδιού που αρχίζει με την  πρωτόγονη πηκτίδα. 
Όπως μάθαμε το 2016 [ανασκαφή Καστοριάς τοιχογραφία τοξωτής λύρας] υπάρχει πριν από το 700πΧ ως απόκρυφη τοξωτή ενώ η νυκτή με αντηχείο γνωρίζουμε πως υπάρχει από το 3000 και μάλλον το ίδιο ισχύει και για την τοξωτή χρήση. 
Στην δεύτερη φράση παραλείπονται μόνο 6738 χρόνια αφού η ελληνική μουσική παράδοση φτάνει στο 5280πΧ οπότε βρίσκουμε το αρχαιότερο εύρημα πρόδρομου αυλού που βρίσκεται στο μουσείο του Βόλου ενώ δεν σταμάτησε να εμπλουτίζεται μέχρι στις μέρες μας που γράφτηκε για παράδειγμα το κοντάκιο για τον νέο άγιο Παήσιο.
[5280πΧ-440μΧ >5720  και 1000μΧ-2018μΧ>1018    5720+1018=6738]

Στο πέντε χιλιάδες όμως δεν υπάρχει εθνική συνείδηση οπότε αναρωτιέμαι τι υπήρχε τότε;  
Έπρεπε να ανασυνθέσω στο μυαλό μου και στο χαρτί το σύνολο της ιστορίας της τέχνης και όχι μόνο γιατί αυτά που είχα διδαχτεί είναι προφανώς ατελή, αλλά γιατί έπρεπε να ενημερωθώ για τη γενετική ιστορία, για την ιατροδικαστική αρχαιολογία, ώστε να δω τι ξέρουμε σήμερα. Το βρήκα ερευνώντας και πιστεύω πως το κατανόησα σε μεγάλο βαθμό και το παρουσιάζω -όσο κι αν φαίνεται παράξενο-, όσο καλύτερα μου είναι δυνατό, σε συνοπτικότατη μορφή. Ξεκινώντας από την αρχή. 
Αρχή θεωρώ το απώτατο γνωστό ψήγμα γνώσης.

Στην τέχνη παρθενογένεση δεν υπάρχει και τα επιτεύγματα δεν είναι ποτέ υπόθεση ενός ανθρώπου μιας φυλής ενός έθνους ή μιας εποχής είναι πάντοτε η προσθήκη στα επιτεύγματα όλων των άλλων που προϋπήρξαν και έδρασαν, των σημαντικών ή όχι επιτευγμάτων του κάθε ανθρώπου ή έθνους ή ότι άλλο της κάθε εποχής. Στην αρχή μάλιστα της ανθρώπινης ιστορίας δεν υπήρχαν εθνικές συνειδήσεις, ήταν απλά μια σχετικά ολιγομελής οικουμενική κοινότητα που όπως φαίνεται μάλιστα επικοινωνούσε πολιτιστικά και είχε δημιουργήσει την βασική κοινή πολιτιστική κληρονομιά στην οποία πρέπει να ανατρέχουμε πάντοτε για να βρούμε την αρχή όλων των προ εθνικών βασικών συνεισφορών.

Ας μάθουν λοιπόν οι μουσικοί όχι μόνον οι Έλληνες αυτά τα  πράγματα, όχι επειδή είναι σε μεγάλο βαθμό Ελληνικά, αλλά επειδή είναι σημαντικά και ως εκ τούτου ενδιαφέροντα. 
Αλλά και ναι επειδή είναι Ελληνικά σε μέγιστο ποσοστό και είναι δικά μας υπό την έννοια πως είναι δώρο των προγόνων μας στην κοινωνία μας, δώρο που η κοινωνία μας γνωστοποίησε στον κόσμο όλο χωρίς να ζητάει τίποτε, όμως η δικαιοσύνη στην υστεροφημία των δημιουργών ζητάει να διαγράψουμε τις καπηλείες και τις ανακρίβειες και να παρουσιάσουμε το αληθινά ουσιαστικό. 

Μετράει εξάλλου τι είναι δικό σου και σου ταιριάζει και τι όχι, πόσο μάλλον αν αυτό έχει καθορίσει το σύνολο της τέχνης που σου αρέσει και άρα αυτό θα πρέπει να το ξέρεις είτε Έλληνας είτε όχι.

Η Πηκτίς  είναι η πρωτογενής λύρα που σχετίζεται με τον Ελληνικό και προελληνικό πολιτισμό είναι η πρωτόγονη λύρα αρχικά μουσικό τόξο και Χέλυς χωρίς αντηχείο. 
Είναι το σημείο που ξεκινάει η δημιουργική διεργασία για το σχηματισμό κάθε γνωστού σήμερα εγχόρδου μουσικού οργάνου.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει και να λειτουργεί σήμερα όπως ακριβώς και κάθε άλλο πρωτογενές όργανο. 
Μας δίνει τη λύση σε θέματα που δεν μπορούν να  εξηγηθούν αλλιώς στους μουσικούς παρά μόνο μέσα από την δοκιμή.

Κεφάλαιο πρώτο
Γενικά για τις λύρες



Λύρα σήμερα  οργανολογικά ονομάζουμε το έγχορδο όργανο με δύο βραχίονες. 
Γενικά όμως ονομάζουμε λύρες και  όσα έχουν ένα βραχίονα και παίζονται με δοξάρι ακουμπισμένα στο πόδι, επειδή το παίξιμο με δοξάρι-τοξάρι- της λύρας κάθε είδους αποτελούσε την απόκρυφη λύρα των ιερών μυστηρίων τηρώντας την αρχαία έννοια της λέξεως που σήμαινε γενικά το έγχορδο μουσικό όργανο. 
Αρχαιότεροι από τον όρο λύρα για την περιγραφή των εγχόρδων οργάνων είναι οι όροι Κίθαρις-Κιθάρα και Φόρμιγξ-Φόρμιγγα. Και οι δύο αυτοί όροι συνδέθηκαν αργότερα με συγκεκριμένο είδος εγχόρδου με διπλούς βραχίονες κι έτσι η χρήση τους περιορίστηκε στο είδος αυτό. 

Το μεν όνομα Φόρμιγξ  που σημαίνει φορητή χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την ξύλινη κατασκευή έγχορδου οργάνου που έγινε για τούτο πιο φορητή ως σταθερότερη και ομοιογενής αλλά και ευπαρουσίαστη.

Το δε Κίθαρις που σημαίνει  θωρακόσχημη από το κίθαρος που είναι θωρακόσχημο ψάρι, χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την τελειοποιημένη εξέλιξη της λύρας φόρμιγγας βαρβίτου. 
Ονομάζεται κατά την κλασική και ελληνιστική εποχή: Κίθαρις βάρβιτος.

Ωστόσο ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει στην πρώτη ραψωδία:
''Κήρυξ θήκε Φημίω κίθαρη περικαλλέα''  δηλαδή:
 κήρυκας θήκιασε στον Φήμιο κιθάρα πανέμορφη 

Η κίθαρη αυτή την εποχή του Ομήρου  1000πΧ ήταν μια Πηκτίδα  είτε η εξέλιξη της με αντηχείο η Φόρμιγγα γιατί υπήρχαν παράλληλα και τα δύο είδη.

Αργότερα οι λύρες αποκτούν ειδικά ονόματα για κάθε είδος ενώ για το γένος οργάνων με δύο βραχίονες μένει το όνομα λύρα που σημαίνει καλλίφωνο και προέρχεται από το αντίστοιχο ωδικό πτηνό. 

Η εξέλιξη της λύρας

Ας πάρουμε τα πράγματα από τη αρχή.
Τα έγχορδα μουσικά όργανα προκύπτουν από το κυνηγετικό τόξο.
Την εποχή προ του 13.000πΧ σύμφωνα με τις ενδείξεις σε τοιχογραφίες [πχ Trois Frères cave of southern France,]  υπάρχουν ήδη τόσο το τόξο όσο και  το μουσικό τόξο. 

Τα έγχορδα μουσικά όργανα -μουσικά τόξα- προκύπτουν από την διαδικασία του κυνηγιού [όπως άλλωστε νωρίτερα οι αρχάνθρωποι κυνηγοί ανακάλυψαν τα κρουστά και πνευστά όργανα που ανάγονται νωρίτερα από το αρχαιότερο εύρημα αυλού: 43.000πΧ ]. 


Προσπαθώντας να φοβίσουν με απόκοσμους ήχους-άγνωστους θορύβους- τα άγρια ζώα, οι κυνηγοί δονούν τα κυνηγετικά τους όπλα μαζί με αυτά και τα τόξα τους. 
Έτσι καταφέρνουν να τρέψουν τα ζώα πανικόβλητα σε φυγή, που θα τα οδηγούσε σε ενέδρα ή στην αιχμαλωσία και που λόγω του πανικού τους δεν θα διακρίνουν έγκαιρα την παγίδα. 
Έτσι από ότι φαίνεται η τέχνη έπεται μεν αλλά σχετίζεται με τη βιοτική φροντίδα. 

Η δόνηση-διέγερση της χορδής του κυνηγετικού τόξου μόνο με τα δάκτυλα αρπάζοντας και αφήνοντας απότομα τη χορδή του είναι το άρπαγμα ή άρπισμα, ενώ με το νύχι ή με άλλα αντικείμενα δημιουργεί την χρήση με πλήκτρο-αντικείμενο που πλήττει-  ενώ τέλος με άλλο τόξο-τοξάρι=δοξάρι- δημιουργεί την τοξωτή χρήση.
Η επιμέρους αυτή ηχητική κυνηγετική χρήση του τόξου, το μετατρέπει και σε ηχητικό όργανο επιπλέον της χρήσης του φονικού οργάνου. 
Εξάλλου καθιστά το τόξο θρησκευτικό όργανο, η διαδικασία αναπαράστασης του κυνηγιού, για  εξοικείωση με την επικίνδυνη διαδικασία του κυνηγιού και του πολέμου επιβίωσης με τα άγρια ζώα και με πεινασμένους εισβολείς. 
Η εξοικείωση αυτή γίνεται σε τελετές στις σπηλιές όπου μένουν τα ίχνη των τελετών. 
Οι ηχητικοί πειραματισμοί καθιστούν το τόξο παιχνίδι στα χέρια των μικρών και μεγάλων κυνηγών. Επιπλέον η ικανότητα για παραγωγή ευχάριστου ήχου που προκύπτει από υπομονετικούς και επίμονους πειραματισμούς το καθιστά  όργανο τέχνης, δηλαδή μουσικό όργανο, που εντάσσεται στις τελετές ως μέσο ευχάριστης καθήλωσης των θεατών και ακροατών.
Το μουσικό τόξο αποκτά αρχικά   δύο και τρεις χορδές ως ανάγκη ποικίλματος στον ήχο για να μην είναι μονότονος. Δεν έχει αντηχείο  και όταν παίζεται με το δάκτυλο δεν ακούγεται ιδιαιτέρως,όπως γίνεται με το νύχι ή άλλο πλήκτρο από κόκαλο ή καβούκι ή κέρατο ή νύχι πολύ περισσότερο με το δοξάρι και ακόμη καλύτερα δοξάρι από τρίχες ουράς αλόγου με ρετσίνι.

H μουσική τεχνολογία κρουστών πνευστών και εγχόρδων οργάνων είναι γνωστή σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς ειδικά δε από το 5000 μέχρι το 3000 πΧ την εποχή της γένεσης των εθνικών συνειδήσεων οπότε δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε που πότε και από ποιόν έγινε πια ανακάλυψη και εφεύρεση έτσι κι αλλιώς αυτό ανήκει στην εποχή του οικουμενικού κόσμου που ο άνθρωπος δεν είχε παρά μόνο στενή φυλετική συνείδηση.
Στον Ελληνικό χώρο το αρχαιότερο μουσικό εύρημα που αφορά λύρα είναι: Οι αρπιστές της νήσου Κέρος. Πρόκειται για αγαλματίδια που παριστάνουν αρπιστές όλοι έχουν πηκτίδα-άρπα-

είναι ξεκάθαρο πως μόνο το δεξί χέρι παίζει ενώ το αριστερό κρατάει επομένως το 3000πΧ υπήρχαν χορδές τόνων και η πηκτίδα είχε τη χρήση άρπας.
Το ίδιο παρατηρούμε και στον αρπιστή της Πύλου από το ανάκτορο του Νέστορα του 1500πΧ. Μπορούμε να συμπεράνουμε πως η πηκτίδα είχε χρήση μόνο σαν φορητή άρπα;
Η απάντηση μου είναι σαφώς όχι και θα φανεί παρακάτω το γιατί.
.
Η τοιχογραφία του αρπιστή στο ανάκτορο του Νέστορα στην Πύλο που παριστάνει οκτώσχημη πηκτίδα-άρπα του 1500πΧ.

Με τον καιρό προκύπτει το αντηχείο [το κούφιο μέρος] που ενισχύει πολύ τον ήχο του οργάνου. Είναι ξεκάθαρο πως το αντηχείο ανακαλύπτεται πριν από το 3000πΧ όπως μαρτυράει ο Αρπιστής της Κέρου του 2800πΧ που αναπαριστά πηκτίδα-άρπα με αντηχείο.

Αρπιστής Κέρου Μουσείο Παύλου Γκετί, Μαλιμπού, Καλιφόρνιας


Λεπτομέρεια από αιγυπτιακή τοιχογραφία για τους λαούς της θάλασσας όπου φαίνεται πως η λύρα με αντηχείο και  επτά χορδές ήταν ήδη σε χρήση από το 1500 πΧ από τους Κυκλαδίτες λαούς της θάλασσος και γνωστή στους Αιγύπτιους που είχαν επαφές μαζί τους.

Η ανακάλυψη του αντηχείου  που έγινε πριν το 3000 πΧ επειδή βλέπουμε στον μικρό αρπιστή της Κέρου πως η πηκτίδα του έχει αντηχείο δεν σημαίνει όμως πως χρησιμοποιείται σε όλα τα όργανα αφού στον ίδιο χώρο  την ίδια εποχή βλέπουμε στους υπόλοιπους αρπιστές τρείς στον αριθμό πως δεν είχαν αντηχείο τα όργανα που κρατούσαν και είναι όλα από ένα νησάκι την Κέρο της Κυκλαδικής περιόδου γύρω στο 2800πΧ.
Χρησιμοποιείται παράλληλα η πηκτίδα με αντηχείο με την πηκτίδα χωρίς αντηχείο, τόσο την ίδια εποχή όσο και 1500χρόνια μετά. Μάλιστα με βάση τα αγαλματίδια ήταν πιο συχνή η χρήση χωρίς αντηχείο. Ο πιθανός λόγος είναι η εκπαιδευτική της χρήση και μάλιστα σε εσωτερικό χώρο που δεν χρειάζεται η ένταση του ήχου.


Αρπιστής και  διαυλητής  στο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο Αθήνας 2800πΧ

Το μουσικό σύστημα της εποχής των λαών της θάλασσας 5000-3000πΧ ήταν ανεπτυγμένο αφού χρησιμοποιείται ο δίαυλος μαζί με τη λύρα που προϋποθέτει  σημαντικές γνώσεις μουσικές για να μπορούν να συνεργαστούν οι μουσικοί.
Η στάση κάθε αρπιστή του 3000πΧ είναι καθιστή με την πηκτίδα στον δεξί μηρό να παίζεται από το δεξί χέρι και να κρατιέται με το αριστερό.

Αρπιστής  Μητροπολιτικό μουσείο Νέας Υόρκης

Αρπιστής  μουσείο Μαλμαζόν, Παρίσι


Αρπιστής  μουσείο badisches Landes kaρλσρούη
[πηγή άρθρο ΜARIN LHOPITEU Ηarpomania.blogspot.com]

Το όργανο που διαθέτει εν δυνάμει αντηχείο και δεν χρησιμοποιεί το αντηχείο είναι η πρωτόγονη λύρα η χέλυς [=χελώνα] δηλαδή μια πρωτόγονη πηκτίδα [=στερεωμένη] από κέρατα που σφηνώνονται σε ολόκληρο καβούκι χελώνας στις τρύπες των ποδιών. Όταν κάποιες φορές το καβούκι σπάει  επισκευάζεται με δέρμα που τεντώνεται στο καμπύλο μέρος σχηματίζοντας ένα υποτυπώδες τύμπανο, τότε στο μουσικό όργανο ο ήχος γίνεται πολύ πιο δυνατός και διαυγής. Έτσι πιθανότατα ανακαλύπτουν οι μουσικοί το αντηχείο με κάλυμμα ευέλικτο. Κατανοούν εμπειρικά το ρόλο του αντηχείου και προσθέτουν αντηχείο στα έγχορδα όργανα που δημιουργούν στη συνέχεια. 
Έτσι κάπως εξηγείται και η μυθοποίηση του οργάνου αυτού.

Το εξελιγμένο -σύνθετο όπως ονομάζεται-τόξο κατασκευάζεται από σύνθεση υλικών όπως κέρατα και ξύλο σε συνδυασμό με εντέρινες χορδές. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το μουσικό τόξο, η φυσική εξέλιξη του μουσικού τόξου είναι η λύρα και τα είδη της.
Τα είδη της λύρας, εγχόρδου οργάνου δηλαδή, είναι δύο κατηγοριών: με δύο βραχίονες ή με έναν. Στην περίπτωση των δύο βραχιόνων σχηματίζεται με διάφορους τρόπους ένα πλαίσιο, στη δεύτερη περίπτωση αυτό δεν χρειάζεται επειδή τις τάσεις συγκρατεί ο μονός βραχίονας.
Ας δούμε τα διάφορα είδη λύρας:

1.Χέλυς[=χελώνα] που είναι η αρχαιότερη ως πρωτόγονη κατασκευή λύρας με βραχίονες από κέρατα και σταθεροποίηση τους με ολόκληρο καβούκι χελώνας. Η οποία γίνεται μετέπειτα  αν και πρωτόγονο ένα τελειοποιημένο μουσικό όργανο με αντηχείο από μισό καβούκι [το καμπύλο του μέρος] ντυμένο με δέρμα και επτά χορδές ονομάζεται Απολλώνια λύρα. Χρησιμοποιείται ακόμη σήμερα. Η δημιουργία της έχει μυθοποιηθεί και θεωρείται από την παράδοση πως δημιουργήθηκε από τον πανούργο Ερμή και έγινε δεκτό σαν ανταλλαγή από το θεό της μουσικής Απόλλωνα. Γεγονός που συμβαδίζει με την ιστορία του τόξου και του μουσικού τόξου και τη διάχυση τους.
Στην ουσία η χέλυς είναι μια πρωτόγονη πηκτίδα. 
Ο Νίκος Ξανθούλης με πηκτίδα-χέλυς με ξύλινους βραχίονες

Υπάρχει και ένα ενδιάμεσο στάδιο χέλυος που δημιουργείται πριν την ξύλινη Πηκτίδα που οι βραχίονες από κέρατα αντικαθίστανται από ξύλινα κλαδιά. Μάλιστα αυτή η κατασκευή δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας της βαρβίτου με αντηχείο χελώνας αργότερα.


2.Πηκτίς [=πηκτή ή στέρεη] 
πρόγονος της κιθάρας, της φόρμιγγας αλλά και της χέλυος με λειτουργικό αντηχείο από το καβούκι χελώνας με σπασμένο το κάτω μέρος και στη θέση του τεντωμένο δέρμα. Η πηκτίς δεν διέθετε αντηχείο. Είναι πρόγονος της φορητής άρπας και κάθε είδους έγχορδου επειδή πάνω σε αυτή έγιναν οι δημιουργικές διαδικασίες βάσης πειραματισμού αυτό φαίνεται από την πληθώρα ονομασιών της και διαφοροποιήσεων της.

Σύγχρονη τετράχορδη Πηκτίδα 

Η πηκτίς λέγεται επίσης:
Τρίχορδον [=τρεις χορδές (ρε λα ρε' )ή (λα, ρε, λα') (σι μι λα)και άλλες παραλλαγές]
Άρπα [αρπάζω τη χορδή] 
Κινόρ [κινώ τη χορδή, από την προελληνική Φιλισταίων,Γαλιλαίων] 
Κανών [κανονίζω-χορδίζω] σε αυτό το τρίχορδο [υπάτη-μέση-νήτη] και τετράχορδο όργανο τεντώνονταν με συγκεκριμένου βάρους βαρίδια οι χορδές κι έτσι έπαιζε κανονιστικό ρόλο στο να κουρδιστούν σωστά τα υπόλοιπα όργανα. Κανόνας ήταν και το μονόχορδο του Πυθαγόρα όπου έκανε τα πειράματα του για τους λόγους των χορδών. Αργότερα έγινε πολύχορδο όργανο με συνολικό αντηχείο και ονομάστηκε κανονάκι και σαντούρι [σαντούρ στα περσικά σημαίνει εκατόχορδο]

Ψαλτήριο [=συνοδεία των ψαλμών] οι λύρες είχαν πάντοτε αυτό τον ρόλο από την αρχή της ύπαρξης τους μαζί με τον αυλό και τον δίαυλο. Το ψαλτήριο έγινε πολύχορδο.



Τα βασικά όργανα της ορχήστρας εταίρων των λαών της θάλασσας όπως φαίνεται σε Αιγυπτιακή τοιχογραφία ταφική του 1500 πΧ από δεξιά:
σαμβύκη, πανδουρίδα και φωνή, παιδική φωνή, δίαυλος, φόρμιγγα [πηκτίδα με αντηχείο].

3. Σαμβύκη[=ζαμπούκος αφροξυλιά κουφοξυλιά ] που είναι η πρώτη ξύλινη λύρα με αντηχείο στην μια πλευρά όπου καταλήγουν οι χορδές. Πρόγονος σταθερής άρπας και πανδουρίδας.



Ο λίθος της Μαντινείας 600 πΧ
4.Πανδουρίς[=πάνδρυς, ολόξυλο δρυός ]που διαθέτει αντηχείο κι ένα βραχίονα κι επομένως είναι μεταγενέστερη της πηκτίδας της οποίας δανείζεται το τρίχορδο κούρδισμα που διατηρεί μέχρι σήμερα ως τρίχορδο σκαφτό μπαγλαμαδάκι  τζουράς, αλλά και ως κρητική, ποντιακή, θρακιώτικη και πολίτικη λύρα. Πρόγονος των λαουτοειδών κάθε χρήσης νυκτής και τοξωτής.
-Κατά τον Πυθαγόρα "η πανδούρα κατασκευαζόταν από τους τρωγλοδύτες της Ερυθράς Θάλασσας''(Αθήναιος Δ', 183F-184A, 82). 
Αθήναιος ο Nαυκρατίτης, τέλη 2ου αι. μ.Χ. - αρχές 3ου αι. μ.Χ. ήταν αρχαίος Έλληνας βιολόγος, φυτολόγος, ζωολόγος, γαστρονόμος, διαιτολόγος, ρήτορας και γραμματικός από την Ναυκράτιδα της Αιγύπτου. Έζησε στην Αλεξάνδρεια και αργότερα στην Ρώμη.
-Ο Νικόμαχος γράφει στο Εγχειρίδιό του (κεφ. 4) ότι το μονόχορδο ονομαζόταν φάνδουρος. 
Ο Νικόμαχος από τα Γέρασα της Παλαιστίνης έζησε μεταξύ των μέσων του 1ου και 2ου αιώνα μΧ.
-Ο Ησύχιος χρησιμοποιεί τη λέξη πανδουρίς για το όργανο και τον όρο πάνδουρος για τον εκτελεστή· "πανδούρα ή πανδουρίς, όργανον μουσικόν. Πάνδουρος δε ο μεταχειριζόμενος το όργανον".
Ο Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς ή Αλεξανδρινός ήταν Έλληνας γραμματικός και λεξικογράφος που άκμασε κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ. 



Μάγαδις ή απόκρυφη λύρα 





. 
5.Μάγαδις [=μαγική ή γοητευτική ή απόκρυφη]  που σήμαινε πιο πολύ απόκρυφη λύρα για τον τρόπο παιξίματος με δοξάρι  και την ύπαρξη καμπύλου ''καβαλάρη'' το εξάρτημα που κρατάει τις χορδές στο αντηχείο και διευκολύνει το δοξάρι. Πρόγονος οικογένειας τοξωτών κάθε είδους. Μάγαδις μπορεί να είναι κάθε λύρα με καμπύλο καβαλάρη που μπορεί να παιχτεί με δοξάρι. 
Επικράτησε η μορφή της μονόμπρατσης πανδουρίδας ως η πιο αποτελεσματική για τοξωτή χρήση στο πόδι. 
Η λύρα αυτή  διαχύθηκε αφενός την ελληνιστική εποχή  στα ιερά όλης της  αυτοκρατορίας αλλά κυρίως με την καταστροφή των ιερών των ελληνικών ναών μετά το 400μΧ μετατράπηκε σε λαϊκό όργανο όπως και η απλή νυκτή πανδουρίδα.
Είναι γνωστή σε διαφόρους λαούς: 
στους κέλτες ονομάζεται crwth  [παραφθορά του κίθαρη],
στους Βίκινγκς λέγεται juhinco-jouhikantele-talharpa
στους Σάξονες talharpa [ψηλή άρπα] 
στους Άραβες ραμπάπ σάαζ
στους Γαλάτες ρεμπέκ , 
στους Ινδούς citar [παραφθορά του κιθάρα] 
στους γιαπωνέζους που τη λένε σαμισέν 
στους κινέζους σανξιέν [ σημαίνει και στις δύο γλώσσες τρίχορδον] και σε πολλούς άλλους λαούς που παίζεται ως τοξωτή λύρα ή ως νυκτό όργανο.

6.Φόρμιγγα[=φορητή ] εξολοκλήρου ξύλινη δύο βραχιόνων με αντηχείο, εξέλιξη της πηκτίδος και πρόγονος της κιθάρας.

7. βάρβιτος[=βαρύτονη ]από το βαρύμιτον [βαρύ + μίτον =βαριά χορδή]. Κατασκευή με μακριούς βραχίονες ή κοντές χοντρές χορδές, είδος χέλυς ή φόρμιγγας με επτά χορδές - το Απολλώνιο κούρδισμα- . Βάρβιτος δηλαδή βαρύτονη μπορεί να είναι κάθε είδος λύρας με μακριούς βραχίονες ή χοντρές χορδές.

Αγώνας Απόλλωνα και Φρύγιου αυλητή Μάρσυα.

8.Κίθαρις [=θωρακόσχημη κορυφαία] από το κίθαρος θώρακας, θωρακόσμημο ψάρι και διάδημα κορώνα. Είναι η τελειοποιημένη εξέλιξη της φόρμιγγας  βαρβίτου με τραπεζοειδές αντηχείο. Είναι η εξολοκλήρου ξύλινη, βαρύτονη θωρακόσχημη, κορυφαία ως η τελειοποιημένη λύρα κλασικής και ελληνιστικής εποχής. Διαθέτει μηχανισμό βιμπράτο και ξεχειλώματος [μπέντινγκ], μηχανισμό που μιμείται η ηλεκτρική κιθάρα με ηλεκτρονικό τρόπο. Επίσης διαθέτει και ισοκράτες ή κουρδιστές μεταλλικούς [διαπασών]. Το κούρδισμα της είναι το επτάχορδο ή ψευδοοκτάχορδο- Απολλώνιο κούρδισμα- όπου η τελευταία και η πρώτη χορδή βρίσκονται με διαφορά οκτάβας.
Το τελειοποιημένο ερασιτεχνικό κούρδισμα της είναι το 
λα σι ντο ρε μι φα σολ λα'
ντο ρε μι φα σολ λα σι ντο'
Παίζεται  ερασιτεχνικά σαν άρπα  δηλαδή χορδή και φθόγγος αλλά και με πλήκτρο .
Από τους επαγγελματίες παίζεται με το νύχι του αριστερού με λόγους χορδών σαν τη σημερινή κιθάρα και με περισσότερες υποδιαιρέσεις μάλιστα. Επίσης παίζεται από τους επαγγελματίες με οκτώ χορδές ως διπλό τετράχορδο.[Μι σι μι λα] ή [μι λα ρε σολ]
Αργότερα την ελληνιστική εποχή γίνεται διάσημη από τις θεατρικές παραστάσεις σε όλη την πολυεθνική αυτοκρατορία, ωστόσο καταντάει μια πολύχορδη  άρπα με περισσότερες από εννιά χορδές και χρησιμοποιείται σαν μια απλή φορητή άρπα, από όσους δεν γνωρίζουν αφενός το ελληνικό σύστημα μουσικής, και αφετέρου δεν έχουν διδαχτεί την επαγγελματική της χρήση, είναι μάλιστα πάρα πολλοί αυτοί σε όλη την αλεξανδρινή αυτοκρατορία. 
Είναι το επαγγελματικό όργανο της κλασικής εποχής  και ως εκ τούτου το τελειότερο και δυσκολότερο ταυτόχρονα. 
Αντίστοιχο όργανο σύγχρονο είναι η ηλεκτρική κιθάρα, η κλασική κιθάρα, η ακουστική μπασο-κιθάρα, το λαούτο, το ούτι, το  βιολοντσέλο. Όλα αυτά τα όργανα έχουν όλα τα βασικά σχεδιαστικά χαρακτηριστικά της τα πλήρη χαρακτηριστικά της όμως τα έχει μόνο η ηλεκτροακουστική κιθάρα που φέρει κουρδιστήρι, μηχανισμό βιμπράτο. μηχανισμό μπέντιγκ και ισοκράτες αν και ηλεκτρονικούς.

Κεφάλαιο δεύτερο
Από τις λύρες στα σύγχρονα έγχορδα

Για να έχουμε μια σειρά  της εξέλιξης της λύρας ας θυμόμαστε την αλληλουχία:
Λύρες με δύο βραχίονες                                        .
Μουσικό τόξο μονόχορδον>
Χέλυς> 
Πηκτίς ή άρπα ή κινόρ ή κανών ή τρίχορδον ή ψαλτήριον>
Λύρα του Απόλλωνα ή Χέλυς με αντηχείο >
Φόρμιγγα ή ξύλινη πηκτίς με αντηχείο>
Κίθαρις βάρβιτος ή κιθάρα [θωρακόσχημη-κορυφαία βαρύτονη] 

Λύρες με τον ένα βραχίονα δεσμευμένο από το αντηχείο
μουσικό τόξο
1.Σαμβύκη[κουφοξυλιά]είναι απλή προσθήκη αντηχείου από κούφιο κορμό σε ένα μουσικό τόξο
Σαμβύκη+πηκτίς >
σύγχρονη άρπα βάσης πλαισίου
2.Κανών =Σαμβύκη+πηκτίς 
Σαντούρι>
Τσέμπαλο=Κανών+ύδραυλις (μηχανισμός έμμεσου πέννας)
Πιάνο=Τσέμπαλο+σαντούρι(μηχανισμός έμμεσου πλήκτρου)>
Αρμόνιο ή ηλεκτρικό πιάνο 

3.Πανδουρίς ή Πάνδρυς[ολόξυλο δρυός] μικρή σαμβύκη όπου το αντηχείο και το τόξο γίνονται από ένα κομμάτι ξύλου. Ο βραχίονας αρχικά είναι καμπύλος όπως στο τόξο αργότερα γίνεται ευθύγραμμος.
Πάνδρυς ή πανδουρίς ή φάνδουρος ή τρίχορδον [ρε λα ρε' ]
Στο βυζάντιο: θαμπούρα και ταμπουράς, ταμπουράς τζουράς[μικρός] ή ταμπουράς μπουζούκ [μεγάλος ] ή ταμπουράς μπαγλαμάς[ελάχιστος], ή ταμπουράς σάαζ [μαεστρικός]. 
Στον παπικό κόσμο: [pandorio&pandora] παντόριο και παντόρα ή μαντόρα ή μάντολα > μαντολίνο & μάντολα λιούτο[βαρκάκι τοσκάνης με δούγιες λόγω τεράστιου αντηχείου] ή λαούτο ή ούτι [i liuti=τα λαούτα>liuti >uti]ή  βιέλα -οκτώσχημη-[παίζεται σαν κιθάρα βιολί βιόλα και λύρα ποδιού] > λαουτοκιθάρα δηλαδή κιθάρα με κομμένο το αντηχείο σε επίπεδες φέτες οριζόντιες και πρόσθεση τους σε σειρά που δίνει επίπεδο ηχείο οκτώσχημο κιθάρας> ακουστική ,κλασική, μπασοκιθάρα> ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο κλπ.

Πανδρύς μάγαδις ,  είναι η τοξωτή λύρα πρόκειται για  την ποντιακή, πολίτικη, θρακιώτικη, κρητική, καλαβρίας -Κρότωνα που ήταν ο χώρος εργασίας του Πυθαγόρα-> Η τετράχορδη καλαβρίας γίνεται βιέλα και γίγα-οκτώσχημη-  >Βιόλα, βιολί [βόρεια ονομάζεται φίλντ] και βιολοντσέλο, κόντρα μπάσο>ηλεκτρικό βιολί κλπ

Ιστορική εξέλιξη της λύρας
Οι λύρες κάθε είδους ως μουσικά όργανα είναι συνδεδεμένες με τον προελληνικό μουσικό πολιτισμό επειδή τον υπηρετούσαν από την εποχή των προελλήνων του 4500 πΧ που ονομάζονταν "λαοί των θαλασσών" όπως μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε ταφικά μνημεία με αντικείμενα και τοιχογραφίες αιγυπτιακών και μεσοποταμιακών ανακτόρων και ταφικών μνημείων. Οι τοιχογραφίες αυτές αναπαριστούν:

Α. ορχήστρα εταίρων  με το σύνολο των λυρών φόρμιγγα,[πηκτίδα με αντηχείο] πανδουρίδα σαμβύκη και δίαυλο και χαρακτηρίζονται ως ορχήστρα εταίρων των λαών των θαλασσών.

Β. Τα δώρα στο φαραώ 
όπου μεταφέρονται με γαϊδουράκια τα δώρα των λαών των θαλασσών μικράς Ασίας συνοδεία κιθαριστή με πηκτίδα επτάχορδη και μάλιστα με αντηχείο. Οι κατακλυσμοί μέχρι και το 1500πΧ  έχουν εξαφανίσει τα προϊστορικά ίχνη πόσο μάλλον τα πλέον ευπαθή και εύθραυστα αυτών δηλαδή τα μουσικά όργανα. 

Γ. Το βασιλικό δώρο η επάργυρη λύρα στο σουμερικό τάφο με το προ- μινωικό σύμβολο του ταύρου [Ετεοκρητών], μας δίνει μία από τις πολλές ενδείξεις της επαφής των προκατακλυσμιαίων πολιτισμών, μέσα από τις ομοιότητες της με την χρυσή λύρα της Ούρ στην Αίγυπτο

και τη λύρα των Λαών των θαλασσών όπως οι Αιγύπτιοι αναγράφουν. 
Το ενδιαφέρον είναι πως σε δεδομένη χρονική περίοδο 2500-1500 οι τρείς μεγάλοι μουσικοί πολιτισμοί συναντώνται σε ένα κοινό  μουσικό υπόβαθρο.

Οι λύρες υπηρέτησαν τον μουσικό πολιτισμό μας μέχρι και το 600 μΧ οπότε η Ορθόδοξη Χριστιανική εκκλησία μετά από ιερή σύνοδο τα απέκλεισε από την εκκλησιαστική λειτουργία μαζί με όλα τα άλλα μουσικά όργανα για λόγους λειτουργικής ευρυθμίας κι έτσι άνθισε  η ψαλμωδία χωρίς μουσικά όργανα. Αυτό είχε συνέπειες στον μουσικό μας πολιτισμό πάρα πολλές αρνητικές αλλά και κάποιες πολύ θετικές. 
Η κυριότερη συνέπεια είναι πως παρόλο που διακόπηκε η παράδοση της κατασκευής και δεξιοτεχνικής χρήσης των οργάνων αυτού του είδους ωστόσο Απαθανατίστηκε διασώθηκε το σύνολο της διδασκαλίας της μουσικής που ερμήνευαν μαζί με το ταιριαστό στη λειτουργία ρεπερτόριο.
Αφενός διασώθηκε και απαθανατίστηκε, αφετέρου ανανεώθηκε τελειοποιήθηκε και διανθίστηκε με νέες ανώτερες δημιουργίες που στηρίχθηκαν απολύτως σε αυτά τα πρότυπα.
Απαθανατίστηκε και διασώθηκε μέσω της συνέχισης Ορθής χρήσεως των αριστουργημάτων του ευρετηρίου-ρεπερτορίου των ιερών ύμνων της αρχαίας θρησκευτικής παράδοσης μαζί με το τυπικό της που ανασχηματίστηκε και τροποποιήθηκε προσαρμοζόμενο επίσης. Η ορθότητα κωδικοποιήθηκε από την αρχαιότητα στη θεωρία των Τρόπων που μετονομάστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους σε Ήχους  [από τους 116 όπως αναφέρει ο καθηγητής Χαράλαμπος Σπυρίδης διατηρήθηκαν μόνον οκτώ ή οκτάηχος προς δόξαν Θεού οι υπόλοιποι αφέθηκαν σε άλλους λαούς] όπου προστέθηκαν και νέοι Ήχοι οι λεγόμενοι επείσακτοι. 

Άλλαξε στους ύμνους μεν τμηματικά ή ολοκληρωτικά η επένδυση λόγου -οι στίχοι των ύμνων- όμως ο αρχικός λόγος διασώθηκε επίσης ως αρχείο από τους ίδιους ανθρώπους, δεν πετάχτηκε δηλαδή το αρχαίο κείμενο. Οι χριστιανοί μοναχοί διέσωσαν αυτή την παράδοση αν και δεν μπορούσαν προφανώς να τη χρησιμοποιήσουν. Τη διέσωσαν καταγράφοντας και αντιγράφοντας τη για χίλια χρόνια γνωρίζοντας την ποιότητα της προφανώς, αλλιώς τι νόημα θα είχε η διάσωση αυτή;

Έτσι οι αρχικοί αρχαϊκοί, κλασικοί και ελληνιστικοί ύμνοι διασώθηκαν εκ παραλλήλου με τη γραμματεία που βρίσκεται στο Άγιο Όρος στο Βατικανό και σε όλες τις αρχαίες μονές ανά τη χριστιανοσύνη και τώρα βρίσκεται σε κάθε σύγχρονη βιβλιοθήκη ανά τον κόσμο και έχει πρόσβαση ο καθένας.

Η κωδικοποίηση της ορθής εκτέλεσης τους -των Ήχων τους, χρησιμοποιήθηκε μάλιστα ως πρότυπο αδιαπραγμάτευτο ακόμη και για τους απλούς πρακτικούς ψάλτες. Πρόκειται για τα Προσόμοια με βάση τα οποία μαθαίνουν μέσω του παραδείγματος  τους ήχους των διαφόρων ύμνων πρακτικά οι ψάλτες ακόμη και σήμερα. 

Η σημειογραφία τελειοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε ώστε εκ παραλλήλου τελειοποιήθηκε σε ανώτατη μουσική διδασκαλία κι έτσι διανθίστηκε με νέα αριστουργήματα ίδιου ύφους και ανώτερης τεχνικής, βασισμένα στα αρχαία πρότυπα, μέσω της θεωρίας τους ως εξέλιξη τελειοποίηση τους. Πληροφορίες για το γεγονός αυτό μπορούμε να βρούμε στη βυζαντινή ή καθ'ημάς μουσική.

Η παράδοση της ορθής κατασκευής των μουσικών οργάνων πέρασε σε άλλες  κατηγορίες οργάνων κι έτσι τη χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα στα οργανοποιεία. 
Όσο για τα υπόλοιπα έχουν διασωθεί οι ψηφίδες γνώσης που μπορούμε να ανασυντάξουμε για να τα κατασκευάσουμε όπως τότε και καλύτερα ακόμη μέσα από τις πληροφορίες της γραμματείας κυρίως ελληνικής και ρωμαϊκής αλλά και από τις αναπαραστάσεις σε τοιχογραφίες σε αγαλματίδια και αγάλματα αλλά το κυριότερο σε ατελείωτο αριθμό από αγγεία όλων των εποχών.

Το σύστημα της Ελληνικής μουσικής θεωρίας και πράξης αναβαθμίστηκε οργανώθηκε διαφυλάχτηκε αξιοποιήθηκε σε βαθμό που τιμητικά η Ελληνική  ή Καθ'ημάς αυτή μουσική ονομάστηκε Βυζαντινή παρόλο που συνεχίζει να αναπτύσσεται από τότε μέχρι σήμερα [1000-2018]και υπάρχει μια παράδοση μουσική στην οποία στηρίχθηκε που ξεπερνάει τα 6000 χρόνια αφού το αρχαιότερο μουσικό αρχαιολογικό εύρημα στον Ελληνικό χώρο είναι του 5280πΧ ο πρόδρομος φλογέρας του μουσείου Βόλου.

Οι λύρες ως ψυχαγωγικά και λατρευτικά όργανα δεν βρήκαν χώρο στον χριστιανικό κόσμο μετά τους διωγμούς του ελληνικού πολιτισμού από τους φανατικούς θρησκόληπτους αυτοκράτορες και τους ακολούθους τους, που νόμιζαν πως παρέχουν υπηρεσία στο θεό με το να γκρεμίζουν ναούς να καίνε βιβλία να σπάνε αγάλματα και κάθε είδους καλλιτέχνημα και να σκοτώνουν τους ιερείς τους φιλοσόφους και τους παιδαγωγούς του ελληνικού πνεύματος αλλά και κάθε άοπλο έλληνα.

Ωστόσο τα κουρδίσματα τους όπως και τα όργανα παραμένουν αγνώριστα ως απόκρυφα όργανα [λύρες τοξωτές] που γίνονται πλέον λαϊκά όργανα ενώ το μουσικό σύστημα και το ιερό ρεπερτόριο μετασκευάζεται σε εμφάνιση υμνώντας τα ιερά και τα όσια με τα νέα τους ονόματα και χωρίς όργανα. 
Επίσης διασώζονται σε λαούς της ανατολής που επηρεάζονται μέσω της επαφής όπως οι πέρσες, οι άραβες και οι ινδοί τα διονυσιακού χαρακτήρα. Δηλαδή ότι ηδονιστικό και ζωηρό ταίριαζε σε γλέντια, αυλές και χαρέμια όπως οι μακτρισμοί -χοροί της κοιλιάς τσιφτετέλια και λοιπά- διασώζονται στην ανατολή ως ανατολικά ακούσματα.

 Επίσης τα πρωτογενή όργανα τα βρίσκουμε σε λαούς όπως οι βόρειοι λαοί [οι κέλτες, οι Βίκινγκς και οι Σάξονες] που τα παίρνουν: 
α. Σαν δώρα από ανταλλαγές πολιτιστικές και εμπορικές παλαιότερα κατά του μυκηναϊκούς και μινωικούς χρόνους και τα κάνουν μέρος της παράδοσης τους,  
β. Σαν λάφυρα από χώρους επιδρομών στους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους. 
Οι λαοί αυτοί τα κάνουν μέρος της μουσικής τους παράδοσης του μεσαίωνα κυρίως που φτάνει μέχρι σήμερα.
Το ίδιο συμβαίνει και στην Αφρική βλέπε στην Αιθιοπία την ΚΡΑΡ και στην Ασία όσο και στα πέρατα της ελληνιστικής αυτοκρατορίας, μετά τη διάχυση της ελληνικής μουσικής τέχνης μέσω των θεάτρων που κτίστηκαν σε κάθε γωνία της αυτοκρατορίας επί ελληνιστικών χρόνων.

Σε όλους τους μουσικούς πολιτισμούς τα όργανα στις βασικές τους μορφές είναι γνωστά και χρησιμοποιούνται από την προϊστορία ακόμη, ωστόσο αυτό που παίρνουν έχει να κάνει με τη μουσική επιστήμη και τις αλλαγές που επιφέρει αυτή στα κουρδίσματα  και στην τελειοποίηση των οργάνων που αποθησαυρίζεται σαν θεωρία και άσκηση της μουσικής επιστήμης.

Ιστορικοί όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης που ανέλαβε να κάνει την παγκόσμια ιστορία με τη χορηγία του ρωμαϊκού κράτους ισχυρίζεται πως αυτό έγινε και πολύ νωρίτερα μέσω των εκστρατειών εξερεύνησης που  έγιναν σε προϊστορικές περιόδους  επηρεάζοντας άλλους μεγάλους ανεπτυγμένους μουσικούς πολιτισμούς όπως τον αιγυπτιακό, τον ινδικό, τον μεσοποταμιακό, τον κινεζικό.

Αντίστοιχο φαινόμενο έχουμε αργότερα την εποχή της κλασικής και ρομαντικής εποχής στη δυτικοευρωπαϊκή μουσική. Πήραν όλα ανεξαιρέτως τα αρχαία και μεσαιωνικά όργανα και τα έκαναν κατάλληλα για συμφωνική ορχήστρα τελειοποιώντας τα από κάθε άποψη, τα έκαναν δηλαδή σύγχρονα όργανα ακόμη κι όσα δεν συμμετέχουν εντέλει σε αυτή. 
Γνωρίζοντας όμως όλα τα παραπάνω αναγνωρίζει κανείς σε μια συμφωνική ορχήστρα το σύνολο της αρχαίας ορχήστρας με πάρα πολλούς εξειδικευμένους απογόνους-εξελίξεις- του κάθε οργάνου.
Αναγνωρίζει λόγου χάρη στο πιάνο και την άρπα το απολλώνιο πνεύμα της αρχαίας κίθαρης και των λυρών εν γένει. Αναγνωρίζει στα τοξωτά έγχορδα τη γοητευτική ιερή χροιά τους, στους αυλούς στις σάλπιγγες και κρουστά το διονυσιακό και το πολεμικό πνεύμα.

Σήμερα πάντως αυτό που συμβαίνει με τις λύρες είναι εντελώς παράλογο.
Ενώ σε όλους τους πολιτισμούς που την παρέλαβαν τελειοποιημένη υπάρχει σαν είδος έστω παραδοσιακού οργάνου όπως στην Γαλλία, στην Σκωτία, στην Ελβετία, στην Γερμανία, στην Νορβηγία, στην Φινλανδία στην Σουηδία, στην Ιταλία,  στην Ινδία, στην Κίνα, στην Ιρλανδία μάλιστα έχει γίνει και εθνικό σύμβολο. Στην Ελλάδα δεν διδασκόμαστε ούτε τι είναι, ούτε τα είδη της, ούτε τον ήχο της, ούτε το ρεπερτόριο της, όπως ούτε και του δίαυλου εννοείται και ας τα χρησιμοποιούμε  και τα δύο έστω με άλλα σχήματα και ονόματα.

Τα αντίστοιχα της πηκτίδας σήμερα
Η πηκτίδα σήμερα διατηρείται ως ήχος και ως κούρδισμα.
Τόσο το τρίχορδο το αρχέγονο και λαϊκό όσο και το εξευγενισμένο και λόγιο το τετράχορδο είναι παρόντα σε όλες τις μουσικές του κόσμου. 
Πρόκειται για το τρίχορδο [ρε λα ρε' ] και παραλλαγές του και το τετράχορδο [μι λα ρε σολ] και τις παραλλαγές του. 
Όσον αφορά στον ήχο, το ηχητικό σκεύος που τα υπηρετεί  είναι το μονόμπρατσο πια, μιλάμε για όργανα τύπου πανδουρίδας-λαουτοειδή- με τρείς και τέσσερεις απλές χορδές ή ζεύγη χορδών,

Στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε τα εξής:
τρίχορδα ή τρία ζεύγη χορδών
μπουζούκι μπαγλαμάς τζουράς, λύρα  κρητική, λύρα ποντιακή, λύρα πολίτικη, λύρα θράκης λύρα μακεδονίτικη, 
τετράχορδα ή τέσσερα ζεύγη χορδών
μπουζούκι τετράχορδο, λύρα Κρητική εξελιγμένη, λύρα αιγαίου Κέας- λύρα Καλαβρίας-, βιολί, βιόλα, βιολοντσέλο, κόντρα μπάσο, λαούτο οκτάχορδο, μάντολα, μαντολίνο, ηλεκτρικό μπάσο. 
Το ηλεκτρικό μπάσο, το κόντρα μπάσσο  η μπασοκιθάρα  και μερικά ακόμη  είναι η αρχαία βάρβιτος στη σύγχρονη τους έκδοση.

το ευρετήριο ρεπερτόριο της πηκτίδας
Το δε ρεπερτόριο της πηκτίδας έχει διασωθεί ζωντανό στην Καθημάς [βυζαντινή λεγόμενη] μουσική παράδοση ως μουσική επένδυση Εκκλησιαστικών χριστιανικών ύμνων και Λαϊκών τραγουδιών [δημοτικών ρεμπέτικων, λαϊκών έντεχνων τραγουδιών]. 
η αναβίωση του προϊστορικού ρεπερτορίου
Τα αρχικά κείμενα ωστόσο των αρχαίων ύμνων-92 ορφικών ύμνων- που έχουν διασωθεί όπως είπαμε μένει να ανασυσταθεί από τους ενδιαφερόμενους. 
Αρκεί ένας ψάλτης να ψάλει στον κατάλληλο ήχο με βάση τα ταιριαστά προσόμοια το αρχαίο κείμενο, ενώ για να έχουμε την εικόνα της αρχαίας έκφρασης τους χρειάζεται συνοδεία δίαυλου , λύρας και κρουστών όπως συνέβαινε στην αρχαία ορχήστρα.

Ψάλτες υπάρχουν, μουσικοί που παίζουν δίαυλο, λύρες κρουστά που παίζουν στο επίπεδο των ψαλτών υπάρχουν; 
Σαν απλός σπουδαστής καθημάς -βυζαντινής- μουσικής σας διαβεβαιώνω: πολύ δύσκολο να βρεθούν τέτοιοι μουσικοί στο επίπεδο των ψαλτών! 
Το λέω όχι επειδή λείπει το ταλέντο και η εμπειρία απλά 
οι σημερινοί δεξιοτέχνες του οργάνου δεν γνωρίζουν τη βυζαντινή μουσική προέρχονται από το συγκερασμένο σύστημα του πεντάγραμμου που είναι διεθνές μεν αλλά όχι τόσο λεπτομερές. 
Παράλληλα οι γνώστες της  βυζαντινής μουσικής που είναι κυρίως ψάλτες επομένως κατώτεροι κληρικοί δεν θέλουν να μάθουν λύρα και γενικά όργανα γιατί τότε η ιερή τέχνη τους χάνει την πνευματικότητα της και γίνεται κοσμική. Όσοι τέλος λίγοι ασχολούνται με την οργανική βυζαντινή μουσική μπορούν να γίνουν με ευκολία δεξιοτέχνες στη λύρα αν το θέλουν. 
Το θέμα είναι πως δεν το θέλουν επειδή οι δυσκολίες είναι ανυπέρβλητες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι για τη λύρα λείπουν το όργανο, η μέθοδος, οι δάσκαλοι και τα ωδεία.

Διακρίνουμε εδώ δύο ασύνδετες περιοχές του μονόγραμμου ασυγκέραστου και του πεντάγραμμου συγκερασμένου συστήματος. 
Πρέπει να γεφυρωθεί το κενό αφενός και αφετέρου να δημοσιοποιηθεί.
Το παρόν έργο και άλλα σαν αυτό συμβάλουν σε αυτή την κατεύθυνση.

Η πηκτίδα σαν όργανο σημερινό
Θα εξετάσουμε τώρα την Πηκτίδα σαν ένα όργανο σημερινό, δηλαδή σαν ένα όργανο που θα  παιχτεί σήμερα.
Χρειάζονται τέτοιου είδους πληροφορίες για τέτοιου είδους όργανα επειδή πρόκειται για τη ζωντανή ιστορία της μουσικής επιστήμης και τέχνης που πρέπει να επιβιώσει να αναπτυχθεί να εξελιχθεί. 
Σχηματίζουμε λοιπόν ένα πρωτογενές, πρωτόλειο  εγχειρίδιο χρήσης της Πηκτίδας. Ένα απολύτως αρχικό ατελές και επομένως ακατάλληλο για σωστή διδακτική αφού δεν έχει ακόμη γίνει ο καθορισμός της διδακτικής του ύλης. 
Αυτό προσωπικά το φροντίζω παράλληλα σε άλλο έργο γενικότερο για την οικογένεια οργάνων της Λύρας επονομαζόμενο Η ΛΥΡΑ.
Γίνεται μάλιστα έχοντας επίγνωση τόσο της μικρότητας του αποτελέσματος όσο και παράλληλα της σημαντικότητας του. 
Γίνεται σαν μια ηχηρή πρόκληση για κείνους τους γνώστες που θα το κάνουν τελειότερο πληρέστερο και καταλληλότερο για διδακτική και κάθε άλλου είδους χρήση.
Η ΑΡΧΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΗΜΙΣΥ ΤΟΥ ΠΑΝΤΟΣ
''Μέχρι να βρεθούν οι κατάλληλοι η δουλειά για την αρχή θα γίνεται από τους πρόθυμους'' . 

Κεφάλαιο τρίτο
1.Τα μέρη της Πηκτίδας
Κατασκευαστικά η πηκτίδα είναι ένα  πλαίσιο στο οποίο τεντώνονται τρεις ή τέσσερεις χορδές στην αρχαιότερη έκδοση και αρκετές αργότερα αναλόγως την εξειδίκευση της.

Η διαφορά του με το μουσικό τόξο είναι πως οι άκρες του τόξου γεφυρώνονται και στη γέφυρα αυτή στερεώνονται τα κλειδιά των χορδών, ενώ ο χορδοκράτης στερεώνεται στο μέσον των δύο βραχιόνων οι οποίοι παίζουν το ρόλο αντηχείου με τη δόνηση τους. Πρόκειται για την τομή μιας καμπάνας που ακόμη σήμερα χρησιμοποιούμε για να δονείται ηχηρά. Χρησιμοποιείται δε και στα διαπασών που ακόμη σήμερα το σχήμα τους είναι το ύψιλον U.

Τα αρχικά σχήματα του κλειστού πλαισίου είναι σχήματος δέλτα Δ είναι δηλαδή τρίγωνα,  για τούτο η πηκτίς λέγεται και Τρίγωνον  κι έχουν τη διαμόρφωση που είδαμε στους αρπιστές της Κέρου.

Τη βασική εξέλιξη της Πηκτίδας δίνει ο Επίγονος για τούτο και ονομάζεται και Επιγόνειον ο οποίος δεν προσθέτει απλά χορδές αφού αυτό το έκαναν από την προϊστορία ακόμη αλλά τελειοποιεί την κατασκευή της. Το Επιγόνειο λοιπόν εξελίσσεται σε φορητή άρπα αλλά με ελάχιστες χορδές. Ξέρουμε ότι το τρίχορδο είναι προϊστορική υπόθεση επίσης οπότε πιθανολογούμε πως το τετράχορδο είναι η εξέλιξη του Επίγονου που δικαιολογεί την απαθανάτιση του ονόματος του.
Σε τούτο το όργανο: την Πηκτίδα βλέπουμε τον πρόγονο σχεδόν όλων των εγχόρδων αφού από την μετεξέλιξη του προκύπτουν η άρπα και η λύρα κάθε είδους ενώ τα χορδίσματα της δανείζονται και τα μονόμπρατσα όργανα η Σαμβύκη [ανοικτή λύρα-σταθερή άρπα] και η πανδουρίδα από την οποία προέρχονται σχεδόν όλα τα σύγχρονα μονού βραχίονα έγχορδα μουσικά όργανα.

Το χαρακτηριστικό τελειοποιημένο σχήμα της πηκτίδας είναι το U
η Πηκτίδα σαν έγχορδο μουσικό όργανο αποτελείται από τα εξής μέρη:
το κυρίως σώμα:  από ξύλο καρυδιάς ή μουριάς ή δρυός, μέρος του είναι και οι δύο βραχίονες
την γέφυρα: το κομμάτι ξύλου ή μετάλλου που στερεώνεται στους βραχίονες με σφήνες για να μην περιστρέφεται.
τα χορδιστήρια: τα ξύλινα ή μεταλλικά εξαρτήματα στα οποία τυλίγονται οι χορδές. Αρχικά λέγονταν κόλλοπες κι ήταν σφήνες ξύλινες, αργότερα χρησιμοποιήθηκαν με κεντρικό κλειδί για τη γενική ρύθμιση και οι κόλλοπες έκαναν τις μικρορυθμίσεις, έγιναν τελικά σφήνες κλειδιά περιστρεφόμενα αρχικά κάθετα, έπειτα λοξά για λόγους μηχανικής αντοχής και τέλος παράλληλα στις χορδές. 
τις χορδές: ίνες από υλικά ζωικής προέλευσης: νεύρα ή έντερα ή μαλλί από αλογοουρά  ή λινάρι ή και συνθέσεις τους, σήμερα συνθετικές από πλαστικές ύλες όπως νάιλον, μέταλλα, και φυσικές ίνες όπως μετάξι και λινό. Η κυριότερη κατηγορία χορδών είναι πια οι σύνθετες. Η τεχνολογία των χορδών σήμερα είναι εκπληκτική.
τον καβαλάρη: το ξύλινο εξάρτημα σφηνοειδούς διατομής όπου ακουμπάνε οι χορδές και το οποίο εφάπτεται στην δονούμενη επιφάνεια του οργάνου.
και ζυγό:  αρχικά  όταν τα κλειδιά είναι κάθετα δεν υπάρχει, [βλέπε πολίτικη λύρα] έπειτα όταν γίνονται λοξά τα κλειδιά είναι η γέφυρα, στη συνέχεια γίνεται ειδικό μέρος της γέφυρας που αφαιρείται και αλλάζει όταν φθαρεί, τότε γίνεται εξάρτημα κοκάλινο ή πολύ σκληρό ξύλινο  στο οποίο χαράζονται οι θέσεις των χορδών δηλαδή οι αποστάσεις από το σώμα αλλά και  μεταξύ τους και βρίσκεται αφενός κοντά στα χορδιστήρια οπότε λέγεται ζυγός αφετέρου κοντά στον χορδοκράτη και λέγεται καβαλάρης. 
τον χορδοκράτη: εξάρτημα μεταλλικό στο οποίο καταλήγουν όλες οι χορδές και στερεώνονται στο σώμα του μουσικού οργάνου με σφήνα ξύλινη ή καρφί ή βίδα μεταλλική.
8.τον τελαμώνα: [Τελαμών ήταν ο αδερφός του Αίαντα ο ικανότερος τοξευτής των Αχαιών στην Ιλιάδα γεγονός που θυμίζει την πολεμική χρήση του εξαρτήματος αυτού στο τόξο] έτσι ονομάζεται ο ιμάντας που στηρίζεται στον εξωτερικό βραχίονα-πήχη- και περνάει σαν βραχιόλι στον καρπό του αριστερού χεριού, που βρίσκεται στο πίσω μέρος του οργάνου. Συγκρατεί έτσι το όργανο πιέζοντας το στο θώρακα του κιθαριστή. Στην αρχή ήταν ένα περίτεχνο ύφασμα, πραγματικό στολίδι για την παρουσίαση του οργάνου, αφού κρέμονταν ελεύθερο μπροστά στην λύρα. Στην συνέχεια έγινε δερμάτινος και διπλός σχεδόν αθέατος στερεώνονταν ένας σε κάθε βραχίονα για να συγκρατήσει τα μεγαλύτερα όργανα που είναι εξελίξεις της Πηκτίδας [φόρμιγγες και κιθάρες]


2.Η μουσική έκταση της Πηκτίδας
Το μήκος μεταξύ των δύο καβαλάρηδων δηλαδή το ωφέλιμο της χορδής  είναι αυτό που και σήμερα χρησιμοποιείται σε πολλά όργανα  όπως στο βιολί στο μαντολίνο στον μπαγλαμά και τις τοξωτές λύρες: 28-35cm.
Το πλήθος των χορδών της Πηκτίδας είναι τρείς  [ρε λα ρε' ] αρχικά και έπειτα τέσσερεις χορδές [Μι λα ρε σολ] επομένως έχει την μουσική έκταση ενός μπαγλαμά στην τρίχορδη έκδοση της ή ενός βιολιού ή μαντολίνου στην τετράχορδη έκδοση της. Ο μπαγλαμάς έχει τρία ζεύγη χορδών ρε λα ρε' και το μαντολίνο τέσσερα ζεύγη χορδών αντίστοιχες του βιολιού [μι λα ρε σολ] μόνο στην οικογένεια του βιολιού διατηρούνται μονές χορδές όπως στην τετράχορδη λύρα καλαβρίας.
Ώστε η τρίχορδη Πηκτίδα έχει τη μουσική έκταση του μπαγλαμά:3 οκτάβες 
και η τετράχορδη Πηκτίδα έχει τη μουσική έκταση βιολιού και μαντολίνου.
περίπου 4 οκτάβες [44 χρωματικούς φθόγγους].

Κεφάλαιο τέταρτο 
Πως χρησιμοποιείται η πηκτίδα
1.Ο ρόλος του δεξιού χεριού. Το δεξί χέρι είναι αυτό που δονεί τις χορδές με τα δάκτυλα, τα νύχια, το πλήκτρο [τεχνητό δάκτυλο ή νύχι] ή το τοξάρι [δοξάρι] για την απόκρυφη πηκτίδα [πηκτίς μάγαδις]

2.Ο ρόλος του αριστερού χεριού .Το αριστερό χέρι είναι αυτό που σταματάει, σαν αποσβεστήρας, την χορδή που θέλουμε, όταν την ακουμπήσει με τη ρώγα του δακτύλου. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α. αποκλείοντας κάποιες από τις χορδές σε ένα άρπισμα  ή 
β. να σταματήσει πρόωρα κάποιες από αυτές.
Στην περίπτωση που θέλουμε να μοιράσουμε την χορδή αλλάζοντας το μήκος της, αυτό το πετυχαίνουμε με το νύχι σαν νέο καβαλάρη. Πετυχαίνουμε έτσι, ακριβώς ότι σήμερα γίνεται με τα τάστα στα μονόμπρατσα όργανα ή στην κρητική λύρα με το νύχι.
Επιπλέον με τους ειδικούς ιμάντες, που είναι στερεωμένοι στους βραχίονες,  δένει στο αριστερό χέρι το όργανο, σταθεροποιώντας το με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιεί ο ακορντεονίστας το αριστερό. Οι ιμάντες αυτοί λέγονται τελαμώνες. Υπόψη πως το αριστερό,  που βρίσκεται στο πίσω μέρος των χορδών,  με τους δύο ιμάντες στον καρπό έχει τη δυνατότητα κίνησης των δακτύλων. Ώστε πέραν των παραπάνω τα δάκτυλα μπορούν να διεγείρουν χορδές χαμηλόφωνα με τη σάρκα ή δυνατά με το νύχι όπως στην κλασική κιθάρα λειτουργούν με τον τρόπο αυτό ως ισοκράτες του δεξιού ή σαν ρυθμικοί συνοδοί ή σαν ετερόφωνοι όπως γίνεται στην ηπειρώτικη πεντατονική μουσική. 

Πως κρατιέται η πηκτίδα
Η πηκτίδα κρατιέται  με το αριστερό χέρι μέσω του τελαμώνα όταν ο κιθαριστής βρίσκεται σε όρθια στάση. Ενώ σε καθιστή στάση ακουμπάει η βάση στον μηρό του αριστερού ποδιού και στον θώρακα, οπότε είναι κάθετη στο σώμα, ώστε να μπορούν και τα δύο χέρια να παίξουν απρόσκοπτα τον ρόλο τους.
Αρχαιότερα που δεν υπήρχε ο τελαμώνας, το αριστερό κρατούσε το πλαίσιο και το δεξί έπαιζε ενώ η επίπεδη βάση εφαρμόζονταν στον δεξί μηρό πάντα σε καθιστή θέση [βλέπε αρπιστές Κέρου και Πύλου].

Ιδιαιτερότητες της πηκτίδας
Οι ιδιαιτερότητες της πηκτίδας είναι πως:
Ως όργανο με ελεύθερες χορδές μπορεί να παίξει το ελληνικό σύστημα [μονόγραμμο ασυγκέραστο] αλλά και το διεθνές [πεντάγραμμο συγκερασμένο]. Εξάλλου το διεθνές είναι μερικό υποσύνολο του ελληνικού.

Ως πρωτογενές όργανο έχει στοιχειώδη κατασκευή, που το κάνει εξαιρετικά ανθεκτικό, φθηνό και αποδοτικό ακόμη και για αρχάριο κατασκευαστή και χρήστη. Για τούτο υπηρέτησε ως εκπαιδευτικό όργανο στα ωδεία για περίπου δύο χιλιάδες 2000 χρόνια [1500πΧ-500μΧ] παρόλο που οι εξελίξεις στα όργανα ήταν ραγδαίες και δυσθεώρητες. 
Ήδη από το 3000 πΧ παριστάνονται λύρες με αντηχείο [γεγονός που μας φανερώνει και το αγαλματίδιο της νήσου Κέρος του 2800πΧ  Κυκλαδικού πολιτισμού που παριστάνει αρπιστή με Πηκτίδα σε καθιστή στάση].
Από το 1500 πΧ υπάρχουν λύρες  με επτά χορδές [τις βλέπουμε στις τοιχογραφίες για τους λαούς των θαλασσών -προέλληνες-].

 Ήταν η Πηκτίδα όργανο που το χρησιμοποιούσαν στα Ασκληπιεία -νοσοκομεία ιερά του Ασκληπιού - σαν μέσο ίασης γιατί καταφέρνει να ερεθίζει ήπια το ακουστικό νεύρο, και μέσω αυτού τον εγκέφαλο σε συχνότητες που ενεργοποιούν νευρώνες, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ίαση όλου του οργανισμού μας, ειδικά δε του νευρικού συστήματος, όπου επενεργούν χαλαρωτικά. 
Η χρήση της συχνότητας που δημιουργεί φόβο και πανικό η 523 Ηz στην ουσία τεντώνει πρόσκαιρα τα νεύρα για να τα χαλαρώσει αμέσως μετά η παύση της και με μπάσους ήχους. 
Από πειράματα έχει διαπιστωθεί πως οι διάφορες συχνότητες ήχου γεννούν συναισθήματα και συγκινήσεις. 
Παραδείγματος χάρη:

333 Hz Έμπνευση έως έκσταση.
348 Hz Αίσθημα αγάπης.
440 Hz Κατανόηση.[νότα λα ]
494 Hz Πνευματική αφύπνιση (ορισμένες φορές φόβος).
523 Hz Φόβος, πανικός.
698 Hz Ισχυρό αίσθημα αγάπης.
794 Hz Ισχυρή θέληση.

Την ιδιότητα αυτή για χαλάρωση του νευρικού συστήματος την έχει ιδιαιτέρως η βάρβιτος -βαρύτονη-πηκτίδα και για τούτο τα Βαρβιτουρικά σύγχρονα φάρμακα ηρεμιστικά ονομάστηκαν έτσι.
Η ιερή ίαση περνάει στο λεγόμενο απολλώνιο πνεύμα ή λόγιο πνεύμα και το ξέρουμε και σήμερα πως οι  μουσικές εκδηλώσεις, όπως λόγου χάρη της κλασικής μουσικής ή έντεχνης λεγόμενης λαϊκής μουσικής ενίοτε φέρνουν ευχάριστη χαλάρωση που εξελίσσεται σε υπνηλία.

Τα κουρδίσματα της πηκτίδας
Των κουρδισμάτων προηγείται η απλή παράθεση τόνων, επειδή η απλή παράθεση είναι το απλούστερο σύστημα ως πρωτόγονο.
Αρχικά λα [ κε] είναι ο πρώτος τόνος που ανακαλύφτηκε λόγω φυσιολογίας του ανθρώπινου εγκεφάλου αφού είναι ο πρώτος τόνος 440Hz που γίνεται ξεκάθαρα αντιληπτός ενώ ακούμε από τα 15Hz. 
Για τούτο πήρε το πρώτο σύμβολο Α του ελληνικού αλφαβήτου το οποίο συμβολίζει το ανθρώπινο διάφραγμα των φωνητικών χορδών, αυτός είναι ο πρώτος ήχος που μπορεί να πει ο άνθρωπος αφού είναι ο πρώτος που μπορεί να αντιληφθεί.
Για τούτο το νεογέννητο κλαίει πάντοτε με Α όταν παίρνει την πρώτη αναπνοή [ουΑΑΑ]
Εδώ έχουμε το μονόχορδο λα. Το μονόχορδο μετατρέπεται από μια χορδή ενός τόνου σε πραγματικό κούρδισμα του μουσικού τόξου με την ανακάλυψη του κινητού τάστου: το κινητό δακτυλίδι. Πρόκειται για τάστο που μοιράζει τη χορδή σε διάστημα λόγων και ήχων το οποίο μας δίνει στη συνέχεια τη δυνατότητα να ξεχωρίσουμε στην αντίληψη μας τους βασικούς [διατονικούς] τόνους κάθε χορδής αναλόγως του μήκους της. Κάθε χορδή δίνει εύκολα δύο τουλάχιστον οκτάβες.
Στο μονόχορδο λοιπόν παίζεται το πρωτογενές το αρχαϊκό πεντατονικό σύστημα και μέσω αυτού σχηματίζεται  η πρώτη άρπα με πέντε χορδές τόνους: ντο ρε φα σολ λα  [οι μι και σι ως ημιτόνια: μεσοδιαστήματα τόνων ή μισοί τόνοι, ανακαλύφθηκαν αργότερα].

Στη συνέχεια έχουμε το δίχορδο [λα, ρε] κούρδισμα. Πρόκειται για  το πρώτο χόρδισμα ως ταιριαστό ακουστικά σύνολο με την μορφή πρωτόγονης πηκτίδας που [χρησιμοποιείται ακόμη ως jouhikko[ jouhikkandilen=όργανο καντήλι]  σε μικτή τοξωτή και νυκτή μορφή στη φινλανδία και ρωσία. Το κούρδισμα δύο χορδών μην ξεχνάμε πως δίνει δύο αξιοποιήσιμες οκτάβες [οκτάδες] 

Το τρίχορδο κούρδισμα [ρε λα Ρε] είναι σημαντικότατη εξέλιξη που δίνει πολλούς παραπάνω τόνους  τρεις με τέσσαρες οκτάβες από τρείς χορδές έστω και παίζοντας πάντοτε το διατονικό ή πεντατονικό [ντο ρε φα σολ λα] με τοξωτή ή νυκτή χρήση για τούτο έχει επικρατήσει τόσες χιλιετηρίδες άθικτο.

Μετά έρχεται το πλήρες  σύνολο τόνων χορδών άρπας  [λα σι ντο ρε μι φα σολ]  το οποίο επίσης παίζεται και στο κούρδισμα ρε λα ρε' αλλά του επιβάλει διορθώσεις, το μετατρέπει λοιπόν [μάλλον ο Επίγονος] σε τετράχορδο με διαφορά τετάρτης [διαφορά τεσσάρων τόνων] το ένα από το άλλο [μι λα ρε σολ]. 
Το πλήρες σύνολο χορδών τόνων: επτάχορδο και ψευδοοκτάχορδο είναι εφεύρεση του Τέρπανδρου. Η ανακάλυψη των βασικών φθόγγων είναι όμως σταδιακή και το πέρασμα από το πεντατονικό στο επτατονικό είναι συλλογική εξέλιξη.
 Η επινόηση του Τέρπανδρου εφαρμόστηκε στις λύρες που χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο ή λιγότερο ως άρπες όπως η πηκτίς [επί το πλείστον χέλυς] που έγινε επτάχορδη ή ψευτοοκτάχορδη, το ίδιο συμβαίνει με τη φόρμιγγα και την κιθάρα.
Η χρήση των επτά φθόγγων ως κούρδισμα κάνει την επτάχορδη λύρα  πολύ απλό όργανο για τον αρχάριο χρήστη και πολύ δύσκολο για τον δεξιοτέχνη κιθαριστή. 
Για τη διευκόλυνση του επαγγελματία αναπτύχτηκε το σύστημα των ισοκρατημάτων. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται ακόμη σήμερα από τους ψάλτες βυζαντινής λεγόμενης μουσικής. Το ισοκράτημα είναι η συνεχής χρήση ενός τονικού ηχητικού υπόβαθρου αναφοράς. Αυτό το τονικό υπόβαθρο το δίνει ο αυλός και με τη βοήθεια του κρατιέται πάντα σωστά κουρδισμένο το έγχορδο επειδή το χρησιμοποιεί σαν σημείο αναφοράς. 
Εξελίσσεται το ισοκράτημα μέσω του διαύλου [χρήση δύο αυλών], όπου αρχικά ο ένας είναι ο μελωδικός και ο άλλος ο ισοκράτης αυτή τη χρήση την βλέπουμε ακόμη στον απλό άσκαυλο που ο ισοκράτης είναι αυλός με μια τρύπα. Επιπλέον εξελίσσεται στα έγχορδα με τη χρήση ζεύγους χορδών με μια οκτάβα διαφορά, που κατανέμονται ως αρχική και τελική χορδή, κάνει το νούμερο επτά χορδών συνολικά οκτώ αλλά επτά τόνων -ψευδοοκτάχορδο-.
Αυτό το σύστημα εφαρμόστηκε στις φόρμιγγες [λα σι ντο ρε μι φα σολ λα'].
Οι φόρμιγγες ήταν τα πρώτα όργανα με μηχανισμό βιμπράτο και ξεχειλώματος που παρακολουθεί τα διμόρια που θα δούμε παρακάτω.

Από αυτό προέκυψε και το συνδυασμένο σύστημα  χορδίσματος με διαπασών [μεταλλικό εξάρτημα συντονισμού σε συγκεκριμένο τόνο συνήθως λα] και βιμπράτο στην κιθάρα κατά την κλασική εποχή.

Το κούρδισμα των επτά τόνων θεωρήθηκε ιερό προερχόμενο από τις Μούσες και απαγορεύονταν να προσθέσει κανείς χορδές στη λύρα, μόνο για λόγους τονοδότη και ισοκρατήματος κρατήθηκε η όγδοη χορδή ως διπλή  ίδια με την αρχική.

Μετά τον  Πυθαγόρα [600πΧ] η τέχνη της μουσικής έγινε η Επιστήμη που συνέδεσε το σύμπαν και όλα τα νέα συστήματα ανακαλύψεων πέρασαν στα όργανα πηκτίδα, φόρμιγγα και κιθάρα αλλά και στους αυλούς.
Το πλήρες ιωνικό κούρδισμα έγινε αυτό που έχουμε σήμερα με πρώτο το Ντο [ντο ρε μι φα σολ λα σι ντο'] η κιθάρα με το σύστημα ισοκρατήματος και χορδίσματος [με διαπασών μεταλλικά που παίζουν ρόλο διπλό ισοκράτη όσο και τονοδότη αλλά και ξεχειλώματος και επαναφοράς κατά το παίξιμο κάνουν τη κιθάρα  μακράν το πιο απαιτητικό επαγγελματικό όργανο της εποχής του, το μόνο που μπορούσε να ακολουθήσει τους ψάλτες στους φωνητικούς ακροβατισμούς τους. Με αυτή έχουν γραφτεί πολλοί ύμνοι από τους πλέον απαιτητικούς της Καθημάς -βυζαντινής λεγόμενης- εκκλησιαστικής μουσικής. 

Η Πηκτίδα λοιπόν συνοψίζοντας
έφερε το χόρδισμα:
1. τριών χορδών [ ρε λα ρε' ] όπως το τρίχορδον-πανδουρίς-ταμπουράς-τζουράς-μπαγλαμάς  τρίχορδο μπουζούκι
που γίνεται
για ποντιακή λύρα [λα μι σι] ή
για κρητική λύρα[σολ ρε λα] ή 
για πολίτικη λύρα [λα ρε λα' & σολ ρε λα]

2.το τετράχορδο κούρδισμα. Το τρίχορδο κούρδισμα [Ρε λα ρε ή λα μι σι ή σολ ρε λα]εξελίχθηκε στο τετράχορδο [σολ ρε λα μι].
Προκύπτει εύκολα και από τη μίξη κρητικού και ποντιακού κουρδίσματος  σολ ρε λα+ λα μι σι> λύρα καλαβρίας  σολ ρε λα μι > σήμερα
Αυτά τα δύο κουρδίσματα φαίνεται να είναι πολύ προγενέστερα ή τα ίδια τα όργανα πολύ αρχαιότερα από ότι διδασκόμαστε. Όπως γίνεται εξάλλου με το κούρδισμα της λύρας καλαβρίας.
Το γεγονός πως η πηκτίδα παίζεται με το αριστερό χέρι πίσω από τις χορδές εξηγεί το γιατί σήμερα έχουμε αντί για το [σολ,ρε,λα,μι] το  
λόγιο κούρδισμα [μι λα ρε σολ] για βιολί μαντολίνο και λαούτο . Το δε  
λαϊκό τετράχορδο είναι το [ρε λα φα ντο] για τετράχορδο μπουζούκι.

Από τα κουρδίσματα αυτά θα ασχοληθούμε εδώ και με το τρίχορδο [ρε λα ρε'] και με την εξέλιξη του το τετράχορδο κούρδισμα  [μι λα ρε σολ] που κράτησαν και τα πλέον αυστηρά λόγια όργανα που μπήκαν στην ορχήστρα συμφωνικής μουσικής το βιολί, η βιόλα και το μαντολίνο.

Το γεγονός ότι υπάρχουν σύγχρονα όργανα που φέρουν αυτά τα κουρδίσματα θα βοηθήσουν πάρα πολύ όποιον θέλει να ασχοληθεί με τις τετράχορδες λύρες κάθε είδους. Θα βοηθήσουν δε στην εισαγωγή στα πλέον επαγγελματικά κουρδίσματα σε φόρμιγγα και κιθάρα.

Κεφάλαιο πέμπτο
1.Οι νότες και οι αλληλουχίες από το μοίρασμα των διαστημάτων σε ελληνικό και διεθνές σύστημα.

Οι διαφορές στο μοίρασμα των διαστημάτων εντοπίζονται σε μικρά διαστήματα τα διμόρια στο ντο-νη- στο ρε-πα- στο φα-γα- και το λα-κε- από το συνδυασμό των οποίων προκύπτουν οι τέσσερεις ομάδες δρόμων: των Ήχων-Τρόπων στο ελληνικό σύστημα ενώ η έλλειψη των διμορίων μας οδηγεί στο απλοποιημένο διεθνές σύστημα το συγκερασμένο.

Σχηματική αντιπαράθεση ελληνικού & διεθνούς συστήματος,
το ασυγκέραστο & συγκερασμένο στην πηκτίδα

2.πίνακας των διαστημάτων της πηκτίδας
η νοητή ταστιέρα της τρίχορδης και τετράχορδης πηκτίδας είναι:
ο πίνακας διαβαθμίσεων διεθνούς συστήματος για τετράχορδο και τρίχορδο κούρδισμα πηκτίδας.

Γνωρίζοντας κανείς τη μουσική θεωρία-ανάγνωση και γραφή πενταγράμμου και μονογράμμου- και την τοπογεωγραφία του οργάνου με την εξάσκηση μπορεί να παίξει ότι θέλει.

Κεφάλαιο έκτο
1.Η συντήρηση του οργάνου
Η συντήρηση του μουσικού οργάνου είναι ένα σύνολο οδηγιών για την ορθότερη χρήση του και προφύλαξη του από κάθε εχθρό του.
Οι εχθροί του μουσικού οργάνου είναι: 
Οι άσχετοι και οι απρόσεκτοι κάθε είδους.
Η υπέρμετρη μηχανική καταπόνηση από τον χρήστη καταρχήν [πχ με το υπερβολικό τέντωμα των χορδών από τα κουρδιστήρια ή από τη δύναμη δόνησης των χορδών]. Επίσης η μηχανική καταπόνηση από πρόσωπο  άσχετο με την χρήση του μουσικού οργάνου, ειδικά άσχετων παιδιών  και ακόμη χειρότερα οικιακών ζώων που δεν κατανοούν τη ζημιά που μπορούν να προκαλέσουν.
Η απροσεξία του χρήστη ή των οικείων προσώπων του κατά την κίνηση και δραστηριότητα τους στο χώρο και η λανθασμένη θέση του οργάνου μπορεί να γίνει αιτία ατυχήματος μέχρι και καταστροφής του οργάνου.
Η λύση για τούτα είναι: Το όργανο να βρίσκεται μακριά από άσχετους και απρόσεκτους κάθε είδους. Όταν δεν βρίσκεται στα χέρια του κιθαριστή να βρίσκεται σε ειδικό προστατευμένο χώρο κρεμασμένο ψηλά [ωστόσο προσοχή γιατί ότι είναι ψηλά πέφτει και σπάει] ή σε ειδική σκληρή θήκη που κλειδώνει ή σε κατάλληλη θέση αναμονής για άμεση χρήση.
Άλλοι εχθροί του μουσικού οργάνου είναι:
Οι ακατάλληλες συνθήκες περιβάλλοντος: υγρασίας, θερμοκρασίας -θερμότητας και ψύχους- που επιδρούν στο ξύλο.
Τα παράσιτα του ξύλου όπως έντομα που μπορούν να βλάψουν το ξύλο, Χημικά στερεά ή υγρά ακατάλληλα που μπορούν να πέσουν κατά λάθος πάνω του ή να χρησιμοποιηθούν σαν μέσα καθαρισμού. Λόγου χάρη διαλύτες όπως το οινόπνευμα ή και πιο ισχυροί μπορούν να κάνουν ζημιά στο βερνίκι προστασίας αλλά και στην κόλλα ή και στο ξύλο, ακόμη χειρότερα για τα οξέα, ακόμη και τα ήπια λεμόνι και ξύδι. 
Γενικά ισχύει πως οι καλές συνθήκες που ευνοούν κι εμάς ευνοούν και το όργανο. Ούτε πολύ ψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ούτε ξηρή ή πολύ υγρή ατμόσφαιρα το ευνοούν.
Η καθαριότητα από σκόνη και ξένα σώματα προφανώς κρατούν το  μουσικό όργανο σε καλή κατάσταση. Ένα βαμβακερό μαλακό πανί αφιερωμένο μόνο σε αυτή τη δουλειά και όντας στεγνό βοηθάει στο να ξεσκονίζεται χωρίς να φθείρεται το όργανο.
Μια καλή σκληρή δερμάτινη θήκη προστατεύει από τα περισσότερα και βοηθάει να κρατάμε μαζί τα ανταλλακτικά  χορδές χορδιστήρια και το βιβλίο του.


2.Η ρύθμιση του οργάνου και το κούρδισμα
Τα μουσικά όργανα γενικά είναι ηχητικά όργανα ακριβείας. Για να διατηρούν την ηχητική τους ακρίβεια, που επιτρέπει τον εντοπισμό των τόνων σε συγκεκριμένες περιοχές των χορδών, απαιτείται η σωστή απόδοση που προκύπτει μόνο από την ορθή χρήση τους. Αυτή επιβάλλει σε τακτά διαστήματα, να ελέγχουμε την καλή κατάσταση των χορδών λόγω φθοράς, που δίνει την ηχητική καθαρότητα και σταθερή ποιότητα παραγόμενου ήχου. Επίσης να ελέγχουμε την σωστή τάση χορδίσματος που δίνει την σωστή ήχο-γεωγραφία, αυτή μας επιτρέπει τον εντοπισμό των ήχων που επιθυμούμε να πετύχουμε κάθε φορά στο ίδιο ακριβώς σημείο χωρίς την παραμικρή παραλλαγή οπότε η εξάσκηση μας πιάνει τόπο αλλιώς πελαγοδρομούμε ψάχνοντας τα βασικά.

Η σημασία του κουρδίσματος
Η σημασία του χορδίσματος ή κουρδίσματος δηλαδή της σωστής τοποθέτησης των χορδών και της διατήρησης της ορθής τάσης ώστε να αποδίδουν τους ήχους όπως είπαμε, βοηθούν να είμαστε πάντοτε ακριβείς στους ήχους που βγάζουμε με το όργανο καθώς και το όργανο να συντονίζεται σωστά στην συνεργασία του με τα υπόλοιπα όργανα της ορχήστρας ή τη φωνή του κιθαρωδού ή τραγουδιστή.
Υπάρχει για τούτο συγκεκριμένη διαδικασία τοποθέτησης και ρύθμισης-τεντώματος των χορδών που γίνεται κάθε φορά όταν απαιτείται να βάλουμε καινούριες χορδές ή να αντικαταστήσουμε τις υπάρχουσες φθαρμένες. 
Ξεκινά η διαδικασία τοποθέτησης και ρύθμισης των χορδών από την αρχική τοποθέτηση χορδών στο καινούριο όργανο.
Περνάει στην τακτική αντικατάσταση των φθαρμένων χορδών. 
Καλό είναι να θυμόμαστε πως η φθορά στις χορδές προέρχεται είτε από πολλή χρήση άρα από την τριβή είτε από πολλή αχρησία άρα από την οξείδωση -ειδικά για τις μεταλλικές χορδές που σκουριάζουν-
Φτάνει δε μέχρι την αντικατάσταση της σπασμένης χορδής. Αυτή είναι μια επικίνδυνη κατάσταση που πρέπει να προλαμβάνεται γιατί μπορεί να κάνει ζημιά στο όργανο λόγω της ακραίας διαφοράς στις τάσεις μεταξύ των χορδών στην γέφυρα και στον καβαλάρη-ζυγό από μηδενική-ανύπαρκτη τάση μέχρι πλήρης-τεντωμένες.
  
1.Όλα ξεκινάνε από την επιλογή των κατάλληλων χορδών για το όργανο. 
Για την πηκτίδα ενδείκνυνται  χορδές  μεταλλικές για μαντολίνο ή συνθετικές γιá βιολί
2.Η σωστή σειρά τοποθέτησης των χορδών στην κατάλληλη θέση ξεκινά από το χορδοκράτη, περνάει στον καβαλάρη, στον ζυγό στην τρύπα του κλειδιού, όπου φέρνει μια περιστροφή χαλαρά ώστε να είναι τοποθετημένη αλλά όχι εντελώς τεντωμένη. Πολύ σημαντικό είναι όταν ξετυλίγονται από τη συσκευασία τους οι χορδές να μην τσακίσουν ή μπερδευτούν,
3.Όταν τοποθετηθούν όλες τότε κάνουμε τις τελικές ρυθμίσεις περιστρέφοντας το κλειδί όσο χρειάζεται πάντα με τη φορά των δεικτών του  ρολογιού.
Για το χόρδισμα και συντονισμό των χορδών σε συγκεκριμένες συχνότητες χρησιμοποιούμε σήμερα ηλεκτρονικό όργανο που ονομάζεται ηλεκτρονικό κουρδιστήρι. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν τα απλά κουρδιστήρια που χρησιμοποιούνται ακόμη αλλά πιο σπάνια, πρόκειται για ηχητικά όργανα που μοιάζουν με τέσσερεις σφυρίχτρες μία για κάθε χορδή. Συντονίζουμε τον ήχο που βγάζει η χορδή όταν τη διεγείρουμε και δονείται ελεύθερη με βάση  τον ήχο που βγάζει  η αντίστοιχη σφυρίχτρα, το πετυχαίνουμε δε τεντώνοντας ή χαλαρώνοντας με το στρίψιμο το αντίστοιχο κλειδί της χορδής ενόσω τη διεγείρουμε και σφυρίζουμε μέχρι να είναι απόλυτος ο συντονισμός. Αυτό τον συντονισμό στην αρχαιότητα τον έκαναν με το όργανο Κανόνα και με αυλούς που έπαιζαν στην συχνότητα  που έπρεπε. Το ίδιο ακριβώς γίνεται με το δίχαλο ή διαπασών το οποίο κτυπάμε και μετά ηχεί όταν διεγείρουμε τη χορδή που θέλουμε.
Το όργανο πρέπει να είναι πάντοτε έτοιμο δηλαδή συντηρημένο και κουρδισμένο. 
Η χρήση του οργάνου πρέπει να είναι καθημερινή οπότε τέτοια πρέπει να είναι και η εποπτεία της κατάστασης του.
Η δε εποπτεία του είναι ενίοτε η αφορμή για τη χρήση του.
Η εμπειρία μας δίνει τις λεπτομέρειες της άριστης κατάστασης των χορδών και της ποιότητας που προτιμάμε.

Η ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ
Η ανάγκη για μακρόχρονη αποθήκευση του οργάνου απαιτεί πέραν των καθημερινών συνθηκών προστασίας του κάποια επιπλέον μέτρα:
1. να βάλουμε καινούριες χορδές ώστε να μην προλάβουν να σκουριάσουν έντονα αν χρησιμοποιούμε μεταλλικές ή ακόμη καλύτερα να προτιμήσουμε συνθετικές που δεν σκουριάζουν. 
2.να χαλαρώσουμε ελάχιστα την τάση των χορδών -μισή στροφή του κλειδιού-ώστε οι βραχίονες να μην είναι εντελώς ελεύθεροι ούτε και απολύτως φορτισμένοι.

Κεφάλαιο έβδομο
1.Τι είδους μουσική ταιριάζει στη Πηκτίδα;
Ταιριάζουν τα είδη μουσικής σοβαρού, αυστηρού, αργού, εκφραστικού, απέριττου  ύφους. 
Το σύνολο της σοβαρής ψυχαγωγικής μουσικής, δηλαδή με ιερό, λόγιο και λαϊκό χαρακτήρα.
Δεν είναι όλα τα όργανα κατάλληλα για όλα τα είδη μουσικής ειδικά τα ιστορικά όργανα με τα οποία και για τα οποία έχει γραφτεί συγκεκριμένο ευρετήριο-ρεπερτόριο- αριστουργηματικών μουσικών δημιουργιών. Αποδίδουν άριστα μόνο στα κατάλληλα  προσαρμοσμένα μουσικά δημιουργήματα όπου αξιοποιεί ο δημιουργός στο έπακρο τις τεχνικές δυνατότητες του οργάνου και ξεπερνάει τις τεχνικές δυσκολίες του.

Η μουσική των Ελλήνων που έρχεται από την προϊστορία είναι καλό δείγμα ευρετηρίου αυτού του είδους. Το είδος αυτό είναι ζωντανό από τότε μέχρι σήμερα αφού ακόμη ψάλονται μελωδίες προϊστορικές με ένδυμα αρχαϊκό, κλασικό, ελληνιστικό, βυζαντινό, υστεροβυζαντινό και σύγχρονο πχ  ''Η Παρθένος σήμερον''  που αποτελεί ορφικό ύμνο κι επομένως αρχαϊκό.
Στην κοσμική μουσική ισχύει επίσης πχ το δημοτικό τραγούδι ''ο Αητός'' που είναι γραμμένο σε έναν από τους αρχαιότερους δρόμους της ελληνικής μουσικής και βρίσκουμε καταγραφή του πίσω στο 1000, στο 1500 μΧ. κλπ.

Η λύρα Πηκτίς ως αρχαϊκή λύρα είναι το όργανο με το οποίο και για το οποίο έχουν γραφτεί εκείνοι οι εκκλησιαστικοί ύμνοι με Σύστημα το πρώτο, το λεγόμενο βαρύ τετράχορδο με βάση την χορδή ''Μέση'' σήμερα λεγόμενη στο καθημάς Πα και στο διεθνές Ρε. 
Πρόκειται για τους αρχαϊκούς -ορφικούς -ιερούς ύμνους που ως αριστουργήματα Ποιητικά [μουσικά λογοτεχνήματα]  προσαρμοζόμενα εξυπηρέτησαν διαχρονικά και εξυπηρετούν ακόμη σήμερα  λειτουργικές ανάγκες της ψαλμωδίας της χριστιανικής κοινότητας σε ορθόδοξους και καθολικούς.  Τέτοια δείγματα προϊστορικά βρίσκουμε  στο Παπαδικό, Στιχηραρικό και Ειρμολογικό μέλος για τους ορθόδοξους και στο Γρηγοριανό και Αμβροσιανό μέλος για τους καθολικούς. 
Χρησιμοποιήθηκαν από τους Άγιους πατέρες της εκκλησίας μας επειδή γνώριζαν καλά την αξία τους και τη διαφύλαξαν στο κέντρο της λειτουργικής ζωής της εκκλησίας μας.
 Ήταν και είναι ιερά, λόγια και λαϊκά δημιουργήματα που υμνούσαν τα θεία με  έμφαση σε αξίες που πρέσβευαν και πρεσβεύουν οι χριστιανοί . Μέσω αυτών των υπερχιλιετών πολιτιστικών παραδόσεων διατράνωναν μέσω της αριστουργηματικής καλλιτεχνικής τους σύνθεσης τις άγιες αξίες λοιπόν που και οι πρώτοι χριστιανοί -σοβαροί αυστηροί απέριττοι απλοί ανεπιτήδευτοι και ουσιαστικοί- πρέσβευαν. Όταν όμως έπρεπε να προσαρμόσουν οτιδήποτε το έκαναν με μεγάλη προσοχή και σεβασμό στα αρχαία  πρότυπα τá οποία διατήρησαν επί τούτου λέγοντας τα Προσόμοια[Πρότυπα προς μίμηση]. Αυτά χρησιμοποιούντα ακόμη σήμερα από τους καθηγητές βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής για να μάθουν οι σπουδαστές τους διάφορους ήχους-τρόπους-.

Το  διαχρονικά ζωντανό ευρετήριο αυτό, μπορούν να μάθουν όσοι γνωρίζουν την Ελληνική  [Καθ'ημάς ή βυζαντινή λεγόμενη] μουσική του μονόγραμμου και την σημειογραφία της.

Αν θέλουμε να παίξουμε το ρεπερτόριο αυτό στην αρχαϊκή του μορφή για μουσειακούς-ιστορικούς λόγους και να φανερώσει ως ζωντανός μουσειακός απόηχος του  πολιτιστικού μας απώτατου παρελθόντος το πως και τι παίζονταν, τότε αρκεί  να  παιχτεί με λύρα και δίαυλο το αρχικό ποιητικό -λογοτεχνικό- κείμενο, που επίσης έχει διασωθεί, πάνω στο μελωδικό μοτίβο του Ιερού χριστιανικού κειμένου που μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται. Αν ψάλει δηλαδή το κείμενο με βάση την παρασημαντική της βυζαντινής μουσικής που έχει εκσυγχρονίσει και διαιωνίσει τις μελωδίες αυτές ζωντανές θα έχει την ακριβή αναπαραγωγή του ήχου του απώτατου αυτού μουσικού παρελθόντος. 
Ώστε η χρήση αυστηρά και μόνο της φωνής στην ψαλμωδία είχε το ρόλο της μεθόδου πιστής αναπαραγωγής του αρχαίου ήχου και ύφους.

Λειτουργεί  η Πηκτίδα  υπό τις συνθήκες που περιγράφουμε σαν μουσική χρονοκάψουλα για την διαχρονική εξέλιξη της Ελληνικής ιερής μουσικής από την προϊστορία μέχρι σήμερα.

Αποτελεί ιδιαίτερη εργασία η συλλογή του αρχαϊκού ευρετηρίου αυτού του οργάνου ωστόσο αφορά τους πολύ προχωρημένους στη μουσική, που μπορούν να κάνουν την έρευνα αυτή μόνοι τους.

Αντίστοιχου ύφους είναι το σύνολο των ύμνων της  Ελληνικής [λεγόμενης και Καθημάς ή βυζαντινής] εκκλησιαστικής μουσικής επομένως από άποψη ύφους είναι επίσης κατάλληλο μουσικό είδος για την Πηκτίδα ωστόσο απευθύνεται σε πιο εξελιγμένα όργανα επτάχορδα και οκτάχορδα όπως η απολλώνια λύρα και η κιθάρα βάρβιτος  και ως εκ τούτου η Πηκτίδα θα υστερεί θα δυσκολεύεται στα πλέον απαιτητικά από αυτούς τους ύμνους που είναι ιδιαιτέρως περίτεχνοι και μάλιστα μερικοί από αυτούς απαιτούν= προϋποθέτουν τον μηχανισμό βιμπράτο της κιθάρας και δεν καν είναι εφικτό να παιχτούν με την Πηκτίδα επειδή δεν έχει την τεχνική υποστήριξη που απαιτείται [των μηχανισμών βιμπράτο].
Είναι όμως μεγάλο το πλήθος των ύμνων που μπορούμε να δοκιμάσουμε με την πηκτίδα μόνο στο ειρμολογικό μέλος είναι χίλιοι ύμνοι οπότε  μέρος από αυτούς είναι σίγουρα κατάλληλο για την πηκτίδα.

Η Πηκτίδα είναι όργανο κατάλληλο για σχολές μουσικής τόσο καθημάς όσο και διεθνούς επειδή μπορεί να λειτουργήσει ως όργανο εκπαιδευτικό και για τις δύο άρα και ως εκπαιδευτική γέφυρα για τα δύο συστήματα συμβολισμού γραφής και ανάγνωσης της μουσικής.

Ας συνδυάσουμε τα ευρετήρια των δύο συστημάτων για να έχουμε 
μια εικόνα  της διαβάθμισης του συνολικού ευρετηρίου διαρθρωμένου:
Σε αρχικό στάδιο
Το πλέον κατάλληλο είδος είναι το δημοτικό τραγούδι που είναι γραμμένο στην οκτώηχο μεν αλλά στην πιο απλή εκδοχή της που εντάσσεται και στο διεθνές και μπορεί να λειτουργήσει σαν ταυτόχρονη εξάσκηση και στα δύο συστήματα γραφής και ανάγνωσης της μουσικής.
Σε επόμενο στάδιο
Από τις πιο πρόσφατες συνθέσεις: Οι καντάδες, το νέο κύμα  το σύγχρονο έντεχνο λεγόμενο λαϊκό τραγούδι.
Σε ανώτερο επίπεδο
Το ευρετήριο των μεγάλων μουσουργών της δυτικής Ευρώπης της λεγόμενης κλασικής μουσικής για μαντολίνο [ρεπερτόριο κλασικό ρομαντικό κλπ]
Το ευρετήριο που υπάρχει για το μαντολίνο, στην ελληνική σύγχρονη ορχηστρική μουσική.
[βλέπε καταλόγους δισκογραφικών εταιρειών για κλασική  μουσική και έργα για μαντολίνο].

Σε ανώτατο επίπεδο
Οι ύμνοι της καθ'ημάς εκκλησιαστικής μουσικής που απαιτούν διαίρεση τονική μέχρι δύο μορίων [δες πίνακα ταστιέρας καθημάς και διεθνούς] που το μαντολίνο όπως όλα τα έγχορδα με συγκερασμένη ταστιέρα δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο ασυγκέραστο-λεπτομερές σύστημα.

Οι αρχαίοι ύμνοι των διαφόρων περιόδων που έχουν σωθεί ζωντανοί σε χρήση έως σήμερα.
Οι ύμνοι αυτοί είναι τονικοί όπως όλη η βυζαντινή μουσική, δηλαδή κάθε συλλαβή που τονίζεται μας δίνει χρόνο και μελωδικό τονισμό αναλόγως του νοήματος της, οπότε με βάση την παρασημαντική τους μπορούμε  να αναπαράγουμε ακριβώς το ύφος του ύμνου από κάθε άποψη. 
Αν μάλιστα κάνουμε την έρευνα για τους ορφικούς ύμνους που έχουν διασωθεί ολοζώντανοι μελωδικά στην λειτουργική ζωή της εκκλησίας μας -αν και χωρίς όργανα- έχουμε και το μελωδικό πρότυπο ζωντανά.

Γενικά για τη μουσική με την Πηκτίδα
Μερικές σκέψεις και προσωπικές απόψεις γενικά για τη μουσική.
Παίζω μουσική  σημαίνει παίζω το όργανο παρουσιάζοντας μουσικές δημιουργίες σε κοινό. Άρα οφείλω να ξέρω:
1. την θεωρία της μουσικής,
2.έχω εξασκηθεί στο πως να την εφαρμόσω στο όργανο 
3.έχω ένα στοιχειώδες ευρετήριο-ρεπερτόριο  μουσικών δημιουργιών 
4.έχω εξασκηθεί με ορχήστρα
5. παρουσιάζω τα μουσικά κομμάτια με ορχήστρα ή μόνος σε κοινό. 

ας τα αναλύσουμε λίγο:
1. την θεωρία της μουσικής, 
Όταν μάθει κανείς την Ελληνική μουσική θεωρία  μπορεί να παίξει οτιδήποτε στην οκτώηχο για τούτο είναι πιο δύσκολο το εγχείρημα. Αν μάθει την διεθνή μουσική θεωρία ο μαθητής μπορεί να παίξει μόνο τους δύο από τους οκτώ ήχους της Ελληνικής μουσικής θεωρίας και είναι πιο εύκολο. Μπορεί το ευρετήριο για την Ελληνική μουσική και για την διεθνή να είναι διαφορετικά μεγέθη από άποψη ποσότητας και ποικιλίας ωστόσο η οικειότητα, η καταλληλότητα και η ποικιλία του ευρετηρίου οδηγεί και στους δύο χώρους. Οι μέθοδοι συμβολισμού ανάγνωσης και γραφής της μουσικής είναι μεν διαφορετικοί έχουν όμως τις ίδιες έννοιες και επομένως πρέπει ο Έλληνας μουσικός να γνωρίζει και τα δύο.
Ο δε ξένος μουσικός θα εμπλουτίσει τις γνώσεις του για μουσικές έννοιες πέραν των γνωστών κι εφαρμογές πιο απαιτητικές και λεπτομερείς και ευρετήριο ζωντανής χρήσεως πολλών χιλιετηρίδων εξέλιξης και τελειοποίησης, παράλληλα με απαράλλακτα ζωντανά πρότυπα πράγμα εξαιρετικά σπάνιο κι αξιοθαύμαστο για όλους τους μουσικούς πολιτισμούς. Ειδικά για τον πολιτισμό που γέννησε τη μουσική επιστήμη.

Η εγγραφή σε ένα ωδείο για μαντολίνο είναι μια σωστή πρώτη κίνηση για τον αρχάριο.
Επόμενο και κατά πολύ ανώτερο είναι η εγγραφή του σε μια σχολή βυζαντινής μουσικής. 
Άριστο το να είναι ο μουσικός εξοικειωμένος και στα δύο συστήματα γραφής και ανάγνωσης της μουσικής: μονόγραμμο και πεντάγραμμο
για τούτο χρειάζονται δύο βιβλία θεωρίας ένα για την καθημάς και ένα για την διεθνή.
το βιβλίο που προτείνω για την καθημάς είναι:
"Μέθοδος βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής [θεωρία και ασκήσεις]" του 
Διονύσιου Π.Ηλιόπουλου
το βιβλίο που προτείνω για την διεθνή είναι:
''Θεωρία της μουσικής'' τόμοι α,β,γ του Ιωάννη Δ. Χριστοφίλου από τις εκδόσεις μιούζικ λόβερς.

2.έχω εξασκηθεί στο πως να την εφαρμόσω στο όργανο 
Αυτό με τη βοήθεια από τον πίνακα των αλληλουχιών των ήχων της σύγχρονης Πηκτίδας μπορεί να γίνει παράλληλα με την πρακτική εξάσκηση στο μαντολίνο.

3.έχω ένα στοιχειώδες ευρετήριο ρεπερτόριο  μουσικών δημιουργιών 
επιλέγω από το κατάλληλο ευρετήριο άρα ακούω και επιλέγω και μετά συλλέγω τις πληροφορίες: ηχητικό αρχείο, παρτιτούρες, παρασημαντική και λοιπά.

4.έχω εξασκηθεί με ορχήστρα
βρίσκω αντίστοιχων ενδιαφερόντων και ηλικιών ανθρώπους και δημιουργώ μια μουσική παρέα  αυτό που λέμε ορχήστρα. Αυτό μπορεί να γίνει από το ωδείο ή το σχολείο ή τις παρέες και πολλούς άλλους τρόπους. Είναι σημαντικό βήμα για να γίνει κανείς έμπειρος μουσικός επειδή οι συνεργάτες του είναι το πρώτο κοινό του .

5. παρουσιάζω τα μουσικά κομμάτια με ορχήστρα ή μόνος σε κοινό. 
Χωρίς κοινό ακόμα και ο έμπειρος σολίστας απλά κάνει πρόβα για να παίξει μουσική. Η οργάνωση μιας εκδήλωσης έχει ιδιαιτερότητες που είναι εκτός της προετοιμασίας του μουσικού, εμπεριέχονται θέματα ήχου, φωτισμού, διαφήμισης, δημοσίων σχέσεων, οικονομικά και πολλά άλλα. 

Μαθαίνω όπως σε όλα τα θέματα είτε αυτοδίδακτος είτε με δάσκαλο. 
Η σχολή με δάσκαλο είναι πιο ελεγχόμενη και οργανωμένη και για τούτο είναι η προτιμητέα μέθοδος. Ωστόσο δεν ταιριάζει σε όλους.
Η εναλλακτική είναι το ιδιαίτερο μάθημα έστω και αραιότερα επειδή είναι πολύ ακριβότερο.
Οι λεγόμενοι αυτοδίδακτοι μαθαίνουν από βιβλία από προσωπική ερευνητική προσπάθεια, από βίντεο, παρατήρηση επαγγελματιών και πολλά άλλα, άρα μαθαίνουν άναρχα και ακανόνιστα και τυχαία και το κυριότερο χωρίς πίεση. Όπως, όταν και ότι τους αρέσει. Αυτό όμως υπό συνθήκες υπομονής, επιμονής, εργατικότητας και έφεσης αποδίδει πολλές φορές τα μέγιστα, ειδικά με ανθρώπους με πολύ ανήσυχο ταμπεραμέντο.
Ο αυτοδίδακτος μαθητής μπορεί να χρησιμοποιήσει τα σύγχρονα μέσα: βιβλία, μεθόδους άνευ διδασκάλου, μαθήματα μέσω βίντεο, το κάθε είδους υλικό στο διαδίκτυο, διαδικτυακές σχολές και λοιπά και με βάση αυτά πειραματίζεται διασκεδάζοντας παίζοντας και μαθαίνοντας. Η μέθοδος αυτή εμπεριέχει τον κίνδυνο να αποκτήσει κανείς λανθασμένη τεχνική και να καταστρέψει έτσι την περαιτέρω εξέλιξη της τέχνης του. Ωστόσο είναι εφικτό να γίνει σωστά με τη δέουσα προσοχή στην αρχή κι ένστικτο ώστε να αποκτηθεί η σωστή τεχνική.
Η μουσική δεν είναι μόνο σωστή τεχνική: ο ήχος, η μελωδία, ο ρυθμός κλπ είναι και η κοινωνικοποίηση, η συμμετοχή, η ευχάριστη παρέα. 
Η άσκηση και η προετοιμασία της μουσικής είναι ατομική υπόθεση.
Η ορχήστρα προϋποθέτει σχετικά έτοιμους μουσικούς με θεωρητική και πρακτική ευχέρεια σε ένα στοιχειώδες επίπεδο αλλά και ομαδικό πνεύμα ώστε να μπορεί να στηριχθεί η συνεργασία .
Η πρόβα μουσικής από ομάδα μουσικών έστω και ερασιτεχνών είναι παίξιμο μουσικής επειδή ο ένας για τον άλλο λειτουργεί σαν κοινό για τούτο γίνεται ευχάριστο και παραγωγικό το ομαδικό παίξιμο μουσικής.
Η μουσική είναι ομαδικό και κοινωνικό γεγονός, έτσι παρόλο που η ατομική πρόβα μουσικής είναι αυστηρά μοναχικό, η ομαδική αντιθέτως είναι ομαδικό και κοινωνικό γεγονός και για τούτο γίνεται πιο ευχάριστη και παραγωγική έτσι έχουν προκύψει μουσικά σχήματα διεθνούς ακτινοβολίας και φήμης. 

Ξεκαθαρίζοντας αυτά τα πολύ σημαντικά θέματα θα δούμε πως ο γρηγορότερος και ευκολότερος τρόπος να παρουσιαστεί κανείς στο κοινό  είναι να μάθει σωστά το ρυθμό και τα λόγια  του τραγουδιού που του αρέσει. Άρα είναι καλύτερα να ξεκινήσει  από το κλειδί του φα στην παρτιτούρα πενταγράμμου.
Όταν κάνει αυτό, έχει ήδη κάνει την είσοδο του στον μουσικό κόσμο. Μπορεί να συμμετέχει στοιχειωδώς σε ομαδικό σχήμα.
Αυτό θα του δώσει την ικανοποίηση πως έκανε κάτι πλήρες ολόκληρο αν και απλοϊκό-λειψό- αρχικά. 
Θα του ανοίξει όμως την όρεξη να το κάνει ακόμη καλύτερο πλήρες.
Θα του δώσει το ερέθισμα να το ερευνήσει περαιτέρω.
Υπάρχουν πάρα πολλοί αυτοδίδακτοι μουσικοί.
Παίζουν πολύ ζωντανά πολύ όμορφα με πιο γοητευτικό τρόπο από κάποιον που έμαθε να παίζει τέλεια με δάσκαλο και εξασκείται εντατικά μόνος του αλλά δεν παίζει με άλλους ή για άλλους.

Αν θέλει κανείς να μάθει μόνος του μπορεί να βρει μια μέθοδο για μαντολίνο άνευ διδασκάλου να παρακολουθήσει ταινίες επίδειξης του οργάνου στο διαδίκτυο και να προσπαθήσει μόνος του. 
Είναι σίγουρο πως θα έχει τόσες απορίες που θα σταματήσει. 
Συνήθως στα έγχορδα η δυσκολία προκύπτει με την τοποθέτηση και το κούρδισμα των νέων χορδών μετά την καταστροφή των χορδών από έντονα άγαρμπη χρήση ή απλά χρήση. Το πρόβλημα προκύπτει επειδή τα λάθη έχουν κόστος σε χρόνο και χρήμα αλλά το κυριότερο στην αυτοπεποίθηση του χειριστή.
Αν δεν θέλει κανείς ή δεν μπορεί να διδαχτεί σε σχολή  με δάσκαλο μπορεί να βρει στο πρόσωπο ενός συνομήλικου του  που παίζει μαντολίνο ή λαούτο ή κιθάρα τον καθοδηγητή  που θα του λύνει τις απορίες και θα του δίνει λύσεις εκεί που κολλάει αν όμως είναι τυφλός ο οδηγός οδηγεί στην καταστροφή για τούτο χρειάζεται προσοχή μεγάλη στην επιλογή του καθοδηγητή ώστε να έχει τα ουσιαστικά προσόντα ενός δασκάλου μουσικής.

Η μέθοδος του να μάθει κανείς μουσική που του αρέσει είναι να μάθει τα τραγούδια που του αρέσουν και να προσπαθήσει να τα παίξει κατά το δυνατό πιστότερα ακολουθώντας με το όργανο ένα πρότυπο ηχητικό. 
Ξεκινάμε από το ρυθμό και τα λόγια ως δομή στην οποία θα στηριχτούμε ώστε να μην ξεφεύγουμε πολύ.

Το πρώτο πρόβλημα είναι πως ο μαθητής δεν ξέρει το ρυθμό και τα λόγια αλλά και που βγάζει τι ήχο το μουσικό όργανο ώστε να πετύχει ακόμη και την απλή σωστή επανάληψη του ρυθμού. Αυτό ηχητικά και τοπικά λύνεται με τη σταδιακή χρήση του οργάνου είναι η εξοικείωση με το όργανο και τις δυνατότητες του. 
Οι συμβολισμοί όμως για την γραφή και ανάγνωση των ήχων θέλει μελέτη και εξάσκηση από μόνη της ώστε να μπορέσει να βοηθηθεί από βιβλία και ταινίες.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι πως δεν ξέρει βασικά πράγματα για τη μουσική που του αρέσει. 
Διαπιστώνει κανείς πως  πρέπει να μάθει τι του αρέσει και πως δεν ξέρει ούτε βασικά πράγματα  που πρέπει να μάθει για αυτό πριν προσπαθήσει να μάθει να το παίζει. Ανακαλύπτει το κρυμμένο βάθος των πραγμάτων.
Το πρόβλημα λύνεται με την ολοκληρωμένη προετοιμασία μέσω έρευνας και συλλογής των απαραίτητων γνώσεων και στοιχείων. Χωρίς πλατειασμό όμως γιατί θα απογοητευτεί από το μέγεθος της εργασίας. 
Απαιτείται να συγκεντρώσει:
ηχητικό αρχείο που θα ακούει θα ξανακούει και τέλος θα ακούει και θα παίζει , 
βιβλίο με νότες συγχορδίες και στίχους για τη μουσική που θέλει να μάθει. Προτείνω βιβλίο με κλειδί του σολ, του φα, κάντο και στίχους, για πιάνο ή για ακορντεόν ή κιθάρα επειδή αυτά είναι τα πιο πλήρη. 
βιβλίο θεωρίας της μουσικής για την επίλυση αποριών,
τα εργαλεία όπως: κουρδιστήρι, αναλόγιο, βουρτσάκι καθαρισμού, υλικά συντήρησης, θήκη και τα αναλώσιμα: χορδές πένσα κλπ.
Ακούσματα ,συγκινήσεις, και αρχείο
ανθρώπους που ασχολούνται με τον κόσμο της μουσικής και ειδικά αυτής που ενδιαφέρει και δέσιμο μαζί τους. 

Το πρώτο και κυριότερο βήμα για να μπει κανείς στον κόσμο της μουσικής είναι η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ!
Το να παίζει κανείς μόνος του δεν είναι συμμετοχή στη μουσική. Είναι άσκηση είναι πρόβα μουσικής κουράζει φθείρει και δεν ανταποδίδει αν δεν υπάρξει κοινό για να ενθουσιάσει ως επιστροφή για την προσφορά. Επίσης απλή ακρόαση δεν είναι συμμετοχή στη μουσική. Συμμετοχή σε αυτή την περίπτωση, είναι ο χορός, το σιγανό τραγούδισμα, το κράτημα του ρυθμού.

ΤΟ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑ ΤΟ ΠΡΑΤΤΕΙ.

Πως θα μάθουμε να παίζουμε σωστά μουσική με τη λύρα μας
Το βασικότερο βήμα είναι η αγορά Πηκτίδας και η καθημερινή ενασχόληση με τη μουσική. 
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τους στόχους μας, να δούμε πόσο μακριά θέλουμε να φτάσουμε. Πόσο επιστήμονες θέλουμε να γίνουμε στην τέχνη της μουσικής. Μην ξεχνάμε η τέχνη είναι επιστήμη.
Η καλύτερη μέθοδος είναι να ξεκινήσει κανείς με δάσκαλο μουσικής
-με ιδιαίτερα μαθήματα ακόμη καλύτερα- το πολύ μια φορά την εβδομάδα.
Θα ξεκινήσουμε με ένα δάσκαλο του Διεθνούς συστήματος -του πενταγράμμου- σε ένα αναγνωρισμένο ωδείο όπου θα διδαχτούμε τη στοιχειώδη θεωρία της μουσικής στο διεθνές σύστημα και πως εφαρμόζεται αυτή  στο μαντολίνο που είναι το κοντινότερο όργανο.
Στο μαντολίνο της σχολής θα μάθουμε να κουρδίζουμε, τα διαστήματα, το ρόλο του δεξιού και αριστερού χεριού τη χρήση της πένας και του πλήκτρου.
Σε συνεργασία με το δάσκαλο και πειραματιζόμενος με την εφαρμογή της θεωρίας στο όργανο θα αποκτηθεί μια στοιχειώδης κατάρτιση χρήσης του οργάνου, αυτό απαιτεί ένα με δύο χρόνια ενασχόλησης. Αν αυτό συμβεί νωρίτερα σημαίνει πως υπάρχει ιδιαίτερη έφεση στο είδος αυτό της τέχνης και απαιτείται να γίνουν πιο γοργοί οι ρυθμοί και πιο μεγάλα τα άλματα στη μάθηση.
Τότε μπορεί να περάσει κανείς στην Ελληνική μουσική θεωρία μέσω της σχολής βυζαντινής της περιοχής του πιθανότατα στο ίδιο ωδείο. Η Ελληνική -ή βυζαντινή λεγόμενη-είναι ευρύτερη και περιέχει όσα έμαθε  ο μαθητής εντάσσοντας τα σε ένα ευρύτερο σύστημα με εξειδικευμένο για ψαλτική και κατ' επέκταση ρεπερτόριο για λύρα .
Η Ελληνική μουσική απαιτεί πολύχρονες σπουδές περίπου πέντε έτη για την απόκτηση του θεωρητικού διπλώματος. 
Υπόψη πως όπως σε όλες τις υποθέσεις μάθησης η προσωπική εμπλοκή η υπομονή και η επιμονή με πάθος κάνουν τη διαφορά.

Τα στοιχεία που περιέχει αυτή η στοιχειώδης εισαγωγή στον κόσμο της λύρας και της μουσικής έχουν το ρόλο των κλειδιών που θα ξεκλειδώσουν όταν είναι κανείς έτοιμος τον αντίστοιχο γνωστικό τομέα.

ΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΟΛΟΙ ΤΟ ΖΗΤΑΝΕ ΟΛΟΙ ΤΟ ΔΙΝΟΥΝ ΚΙ ΟΛΟΙ ΤΟ ΠΕΤΑΝΕ
Το ιερό ευρετήριο-ρεπερτόριο της λύρας
Η λύρα υπήρξε όργανο ιερό λόγιο και λαϊκό ταυτόχρονα γιατί με αυτή και τον αυλό δημιουργήθηκε η ιερή μουσική που είναι ταυτόχρονα και λόγια και λαϊκή. Απευθύνεται σε όλους αλλά με πνεύμα σοβαρό αυστηρό ψυχαγωγικό μεν που οδηγεί σε ανάταση ψυχής και πνεύματος δε.
Το ύφος στο οποίο μας εισάγει η οκτώηχος είναι επιλογή από την ιερή παράδοση που υπήρχε πριν τους χριστιανούς, το ελληνικό πνεύμα συμφωνεί σε μεγάλο μέρος με τον χριστιανισμό για τούτο διαφυλάχθηκαν όλα τα πανάρχαια αριστουργήματα που υμνούσαν τα θεία πράγματα και προσαρμόστηκαν.
Όποιος θέλει  να βρει το ρεπερτόριο που αρμόζει στη λύρα θα πάει στην ορθόδοξη εκκλησία όπου θα ακούσει χωρίς όργανα την ιερή μουσική την ψαλμωδία που έρχεται ζωντανή από την απώτατη προϊστορία. 
Τα απλούστερα αργά και απέριττα μέλη ύμνων είναι φτιαγμένα από Πηκτίδα και δίαυλο την εποχή του Ορφέα και το ιδανικό τους περιβάλλον να ακουστούν ζωντανά και άγια είναι ο ναός με το κατανυκτικό πνεύμα.

Το έργο ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ  το πιο πλήρες θεωρείται το
«ΝΕΟΝ ΥΠΕΡΠΛΗΡΕΣ ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ» Δημ. Ιωαννίδη, Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγιωτάτης Αρχ/πής ΚΠόλεως
περιέχει τους χίλιους ειρμούς [ειρμός= συνέχεια ]τους αρχαιότατους αριστουργηματικούς ύμνους που λειτουργούν ως αρχαϊκά πρότυπα: ύφους μελωδικά ρυθμικά  ποιητικά για τη διαιώνιση των αξιών κάθε είδους που και ο ελληνορθόδοξος χριστιανός πρεσβεύει σήμερα όπως και οι αρχαίοι προγονοί του. Για τούτο εξάλλου μιλάμε για Ελληνορθόδοξο χριστιανό.
Για να μπει κανείς στο ευρετήριο-ρεπερτόριο αυτό πρέπει να μάθει καλά ''κολύμπι '' γιατί θα  πρέπει να ξανοιχτεί σε πελάγη που μόνο -η Βυζαντινή λεγόμενη - η Ελληνική μουσική παράδοση επί το ακριβέστερο οδηγεί.
Πρόκειται για θησαύρισμα αριστουργημάτων κάθε εποχής της Ελληνικής μουσικής παράδοσης από την απώτατη προϊστορία μέχρι τις μέρες μας.
Ακόμη και πολύ πρόσφατες καλλιτεχνικές περίοδοι όπως η εποχή της κλασικής μουσικής για παράδειγμα δεν είναι πια ζωντανή παράδοση, αλλά μουσικά κείμενα που παραδίδονται ως σημειογραφία κανένας δεν ξέρει πως ακούγονταν τότε αφού δεν υπήρχε ηχογράφηση και τα όργανα που παίζονταν ήταν διαφορετικά. Η χρήση όμως της φωνής στην ψαλτική τέχνη και παράλληλα της διδασκαλίας της και της σημειογραφίας της που μεταγράφεται τακτικά έχει διαφυλάξει με τόση πιστότητα ακούσματα ζωντανά που χρησιμοποιούνται κάθε εβδομάδα στη λειτουργική ζωή της εκκλησίας μας επί δύο χιλιετηρίδες που βρίσκονται στα χέρια των Χριστιανών που τα λειτουργούν, τα τελειοποιούν, τα αγιάζουν, και πόσες άλλες νωρίτερα στα χέρια των Ελλήνων και της μυστηριακής τους θεολογικής παράδοσης έστω και πολυθεϊστικής.
Έχουμε μόνο 7000 χρόνων επιλογή των τελειότερων δημιουργημάτων του μουσικού πολιτισμού μας και τα διατηρούμε ζωντανά, αν αυτό δεν είναι ένας ζωντανός θησαυρός για αξιοποίηση τότε ποιός είναι;
Το Παπαδικό και το Στιχηραρικό μέλος πολύ πιο πλούσια και απαιτητικά από κάθε άποψη: τεχνικά, έκτασης, ιερότητας, απαιτούν Κιθάρα για να μπορέσει να ακολουθήσει το όργανο τους ακροβατισμούς της ευέλικτης φωνής των ψαλμών και το πετυχαίνει με ειδικούς μηχανισμούς για απαιτητικότερη μουσική εμπειρία. Υπάρχουν όμως και κει κάποια λίγα μέλη, που ανήκουν στην απώτατη προϊστορία και έχουν φτιαχτεί για να παιχτούν από Πηκτίδα και δίαυλο φαίνεται από τη βάση του βαρέως τετράχορδου που διατηρούν επίμονα και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ξεφεύγουν.
Υπάρχει λοιπόν τεράστιο πλήθος και ποιότητα ρεπερτορίου.

Ύμνος στην λύρα
[Ο ΎΜΝΟΣ ΑΥΤΌΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΛΥΡΑ ΩΣΤΟΣΟ ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ ΚΙ ΕΔΩ]

Σύρω το τοξάρι μ΄ δεξιά, ανοί(γ)ουνταν γεράδες*
Σύρω το τοξάρι μου δεξιά ανοίγονται πληγές 
Παίρω και συρ΄ ατό ζερβά, κλαινίζω* τσι μανάδες.
παίρνω και σέρνω  από ζερβά  κλαίνε θρηνούν μανάδες
Για πέει με, λύρα μ΄ έμμορφον, πώς εγροικάς ατά όλ?α;
Για  πέσ' μου λύρα μου όμορφη, πως τα γροικάς ετούτα;
Και το λαλόπο σ΄ το γλυκόν, πως παίρ΄ λαρών* τα πόν?α;
Και στο φωνάζω  το γλυκό  πως παίρνουν γιατρειά τα πάντα
Τα πλούτ?α ας είναι τη ζεγκίν*, κ΄ εσύ τ΄ εμόν ας είσαι,
Τα πλούτη ας είναι στους αρχόντες κι εσύ δικιά μου ας είσαι
Σ΄ όλια τα τέρτ?α μ΄ ση χαρά μ΄ σύ μαναχόν κανείσαι*,
Σε όλα τα ντέρτια στη χαρά μου εσύ μονάχα αν είσαι 
-
Η πsη* 'μ΄ τ΄ απέσ΄ όντας πονεί, όντας τsουζ΄ το καρδόπο μ΄,
Η ψυχή μου σε παίζει σαν πονεί, σαν τσούζει  η καρδιά μου
Εσέναν παίρω μετ΄ εμέν και τρα(γ)ωδώ τ΄ αρνόπο μ΄.
Εσένα παίρνω μεθ' εμέ και τραγουδώ τ' ανθρώπου μου
Γεννίουμες κι ουλ sαίρουνταν, εσύ έρχες΄ πυρίκ΄ς μας
Γέννες κι όλοι χαίρονται, εσύ έρχεσαι κοντά μας
Κι ους να γερούμ΄ και δάνομε, εσύ χαριεντερίεις* μας
κι ως να γεράσουμε και πεθάνουμε εσύ χαρά μας δίνεις

Πάππον προς πάππον μετ΄ εσέν έρχουμες και θα πάμε
Πάππου προς πάππου με εσένα ερχόμαστε και θα πάμε
Σουμάδαν*, γάμον, φαγοπότ΄, μετ΄ εσέναν ευτάμε.
Σύναξη γάμο φαγοπότι με σένα γλεντάμε.
Λες μας ντ΄ εποίναν* τ΄ εμετέρ* σα παλαιά τα χρόν?α
Μας λες τι έκαναν οι δικοί μας στα παλαιά τα χρόνια
Κ΄ εσύ θα λες ξαν ουλτς τσι νέοις τ΄ εμέτερα τα πόν?α
κι εσύ θα λες ξανά σε  όλους τους νέους μας τα πάντα
Λες τη κυρού μ΄ τα έργατα τη μάνας ιμ΄ τα δάκρ?α,
Λες του  κύρη  μου τα έργα, της μάνας μου τα δάκρυα
Εσύ κλαινίεις ξενιτεμέντς, πέραν σα θαλασσάκρ?α,
Εσύ κλαίς ξενιτεμένους, πέρα στης θάλασσας τα άκρα
Και σο ταφίν εμούν* απάν΄ εσύ μοιρολογάς μας,
και στους τάφους μας επάνω εσύ μοιρολογάς 
Εσύ εξέρτς το βάλσαμον, εσύ παρηγοράς μας!
Εσύ ξέρεις το βάλσαμο, εσύ παρηγοράς μας
Και λες…και κλαις…και sαίρεσαι….
και λες και κλαις και χαίρεσαι
(Πολύκαρπος Χάιτας)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή: Γενικά για τις λύρες

κεφάλαιο α
Τα μέρη της Πηκτίδας
Η μουσική έκταση της Πηκτίδας

κεφάλαιο β
Ο ρόλος του δεξιού χεριού
Ο ρόλος του αριστερού χεριού 
Για τις ιδιαιτερότητες της πηκτίδας

κεφάλαιο γ
Οι νότες και οι αλληλουχίες από το μοίρασμα των διαστημάτων
πίνακας των διαστημάτων της πηκτίδας

κεφάλαιο δ'
Η συντήρηση του οργάνου
Η ρύθμιση του οργάνου και το κούρδισμα
Η σημασία του κουρδίσματος

κεφάλαιο ε'
Πως θα παίζουμε μουσική με τη λύρα μας

κεφάλαιο ς
Πως θα μάθουμε να παίζουμε σωστά μουσική με τη λύρα μας

κεφάλαιο ζ
το ιερό ευρετήριο ρεπερτόριο της λύρας

Περιεχόμενα

ιστοσελίδες και βιβλιογραφία



ιστοσελίδες και βιβλιογραφία
http://www.palmosmusic.com    http://www.temesgen.com  http://kotsanas.com
http://www.lyravlos.gr               http://www.academia.edu
http://seikilo.com                       http://www.rakkav.com 
http://terpandros.com                https://www.ancientlyre.com
http://peterpringle.com              http://www.kerylos.fr
https://www.youtube.com/watch?v=IAGPJhdEe_Q[ομιλία Χαράλαμπου Σπυρίδη για την αρχαία τοξωτή χρήση των οργάνων]
βιβλία
Νίκος Ξάνθούλης  ''Τέχνη μουσικής''Αριστόξενος Κλεωνίδης Ανώνυμος  Έκδοση Δαίδαλος -Ζαχαρόπουλος- 2005
Αθήναιος δειπνοσοφισταί  μετάφραση εισαγωγή Ευάγγελου Φωτιάδη εκδόσεις Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος
Β. Βάθης, Ε. Μπακαρέζος, Ι. Ορφανός και Ν.Α. Παπαδογιάννης Ακουστική μελέτη πιστής ανακατασκευής της αρχαίας ελληνικής λύρας χέλυς, ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ 2008, ΣΣ. 173-181, ΕΚΔ.: Ν. ΜΠΑΡΚΑΣ (2008)
Becker, Heinz: Zur Entwicklungsgeschichte der antiken und mittelalterlichen Rohrblattinstrumente, Hamburg 1966.
Boetticher, Wolfgang: Art. Aulos, in: MGG, Sachteil, Bd. 1, Sp. 1039-1042.
S. Hagel / Ch. Harrauer (Hrsg.): Ancient Greek Music in Performance, Wien 2005.
J. G. Landels: Music in Ancient Greece and Rome, London und New York, 1999.
M. L. West: Ancient Greek Music, Oxford 1992
G. Wille: Musica Romana – die Bedeutung der Musik im Leben der Römer, Amsterdam 1967.
Karl Nef: "Ιστορία της Μουσικής", δεύτερη έκδοση, Αθήνα 1985, εκδόσεις Ν.Βότσης.